ادراك

ادراك: رسيدن به چيزى/ رسيدن چيزى.

از آن به مناسبت در بابهاى طهارت، صلات، زكات، حج، مزارعه و صيد و ذباحه سخن رفته است.

ادراك به معناى نخست شامل موارد زير است:

1. ادراك وقت:بنابر قول برخى، جواز تيمّم به جهت تنگى وقت مشروط به اين است كه اگر وضو بگيرد يا غسل كند، نماز ـ حتّى يك ركعت آن ـ را در وقت درك نكند. بنابر اين، اگر بتواند با وضو گرفتن يا غسل كردن حتّى يك ركعت نماز را در وقت درك كند، وضو يا غسل بر تيمّم مقدّم خواهد بود؛ هر چند در صورت تيمّم، همه نماز در وقت خوانده شود.(1)

ادراك وقت به اندازه يك ركعت با شرايط آن، حكم ادراك وقت نسبت به همه ركعات را دارد. بنابر اين، اگر كسى به اندازه خواندن پنج ركعت پيش از غروب شرعى يا پيش از پايان وقت نماز عشا، وقت را درك كند بايد نماز ظهر و عصر ـ در فرض نخست ـ و مغرب و عشا ـ در فرض دوم ـ را ادا بخواند.(2)

2. ادراك ركوع:به قول مشهور، اقتدا كردن به امام جماعت حتّى در ركوع، ادراك يك ركعت محسوب مى‌شود.(3)همچنين به قول مشهور، اگر كسى به ركوع ركعت دوم امام در نماز جمعه برسد، نماز جمعه را درك كرده است و بايد ركعت دوم را خودش بخواند.(4)به قول مشهور، اگر مأموم پس از ركوع نخستِ ركعت اول يا ركعت دوم به نماز آيات برسد، نمى‌تواند در آن ركعت به امام اقتدا كند. در فرض اوّل، بايد صبر كند

• (1)العروة الوثقى (ج) 2/ 182 ـ 183
• (2)جواهر الكلام 3/ 211 ـ 212
• (3)14/ 54
• (4)11/ 147 ـ 149