اخبار مرّه و مرّتين

اخبار مَرّه و مَرتين: روايات بيانگر تعداد زدن دست بر زمين در تيمّم(--> اخبار ضربه و ضربتين)و شستن دست در وضو.

منظور از اخبار ياد شده در وضو، رواياتى است كه در برخى تعداد شستن دست يك بار و در برخى ديگر دو بار بيان شده‌است. مشهور فقها، اخبار يك بار شستن را بر بيان مقدار واجب شستن در وضو و اخبار دو بار را بر بيان مقدار مستحب و مرتبه كمال(--> اسباغ)حمل كرده‌اند.(1)

اخبار مضايقه

اخبار مُضايقه: روايات بيانگر عدم جواز تيمّم براى فاقد آب جز در آخر وقت/ روايات بيانگر تنگ بودن وقت نماز قضا.

اخبار مضايقه به دو دسته از روايات اطلاق شده است:

1. رواياتى كه آخر وقت را ـ به مقدارى كه نمازگزار بتواند نماز را به طور كامل بگزارد، براى كسى كه جهت وضو يا غسل براى نماز، به آب دسترسى ندارد ـ وقت تيمّم( --> تيمّم)تعيين مى‌كند.(1)

2. رواياتى كه مفاد آنها، تنگ بودن وقت نمازقضا( --> نمازقضا)و به جا آوردن آن پيش از نماز واجب ادا در صورت تنگ نبودن وقت نماز ادا است.

برخى فقها به مقتضاى اخبار مضايقه به معناى نخست، و برخى قدما به مضمون اخبار مضايقه به معناى دوم فتوا داده‌اند.(2)

اخبار من بلغ

اخبار مَن بَلَغ[ = اخبار تسامح]: روايات بيانگر اعطاى پاداش بر عمل به مقتضاى حديثِ مشتمل بر آن.

مقتضاى اخبار من بلغ اين است كه چنانچه كسى به حديثى ـ كه در بردارنده ثوابى براى فعل يا ترك عملى است ـ دست يابد و براى نيل به آن ثواب، به مقتضاى حديث عمل كند، پاداش آن به وى داده مى‌شود؛ هر چند حديث، آن گونه كه نقل شده، نباشد.

• (1)الحدائق الناضرة 2/ 328 ؛ جواهر الكلام 2/ 273 ؛ وسائل الشيعة 1/ 435 .
• (1)الحدائق الناضرة 4/365 ؛ وسائل الشيعة 3/384
• (2)الحدائق الناضرة 6/ 336 ؛ جواهر الكلام 13/ 33 .