امّا بنابر قول دوم، اختصاص به مرد دارد.(27)

18. پوشاندن صورت با روبند براى زن، ليكن به قول مشهور اسدال(--> اسدال)جايز است.(28)

19. استظلال براى مرد؛ يعنى زير سايه قرار گرفتن در حال حركت، مگر به جهت ضرورت و عذر. مراد از سايه، سايه‌اى است كه با انسان حركت مى‌كند مانند چتر، نه سايه غير متحرك مانند سايه تونلها. در اينكه حكم ياد شده اختصاص به سواره دارد يا پياده را نيز شامل مى‌شود، اختلاف است.(29)در اينكه حرمت، به سايه بالاى سر اختصاص دارد يا شامل زير سايه قرار گرفتن از هر سمت مى‌شود، اختلاف است. و نيز در اينكه حرمت استظلال به سايه در برابر آفتاب اختصاص دارد، كه در نتيجه در شب و نيز روزهاى ابرى كه هوا تيره است، استظلال اشكالى نداشته باشد، يا اينكه مطلقا حرام است، اختلاف مى‌باشد.

20. ناخن گرفتن.(30)

21. كندن و قطع كردن درخت يا گياه حرم(31)( --> حرم)جز درخت ميوه و گياه اِذخِر(--> اِذخر)و آنچه در ملك انسان روييده است.(32)

22. حمل سلاح بدون ضرورت به قول مشهور.(33)

23. غسل دادن و حنوط كردن مُحرم ميّت با كافور(34)( --> حنوط).

24. نگاه كردن در آينه به قول مشهور.(35)

25. خارج كردن خون از بدن بدون ضرورت، بنابر قول گروهى از فقها، بلكه بنابر قول منسوب به مشهور. قول مقابل كراهت آن است.(36)

مكروهات:

1. احرام در لباس سياه، راه راه و چركين.

2. خوابيدن بر رختخواب و بالش زرد.

3. حمّام كردن و كيسه و مانند آن بر بدن كشيدن.

4. لبّيك گفتن در پاسخ كسى كه او را صدا مى‌زند.

در كراهت و حرمت استعمال حنا براى زينت و نيز بوييدن گل، اختلاف است.(37)

• (27)المعتمد فى شرح المناسك 4/220
• (28)جواهر الكلام 18/ 389 ـ 391
• (29)394 ـ 406 ؛ مستند الشيعة 12/ 30 ـ 36 ؛ مناسك حج (مراجع) 191/ م 444 و 200 م 485
• (30)جواهر الكلام 18/411
• (31)412
• (32)417 ـ 419
• (33)422
• (34)421
• (35)348
• (36)407 ـ 410 ؛ دليل الناسك (حكيم)/ 171 ؛ مصباح الهدى فى شرح العروة الوثقى (آملى) 12/ 592
• (37)جواهر الكلام 18/ 423 ـ 437 ؛ مناسك حج (مراجع)/151