نظر از عتيقه بودن ـ حرام است، مانند ظروف طلا و نقره، اگر از آن جهت كه عتيقه است معامله شود، به تصريح بعضى، جايز است.(5)

قيمى بودن عتيقه:اشياى عتيقه از آن جهت كه نفيس و مورد توجّه عقلا هستند، قيمى(--> قيمى)شمرده مى‌شوند؛ از اين رو، اگر كسى عتيقه‌اى را غصب كند و از بين ببرد، بايد قيمت آن را بپردازد.(6)

آجام

آجام: نيستان/ جنگل.

آجام يا اِجام عبارت است از زمين داراى درختان و نى‌هاى بسيار.(1)برخى نيز درختان و نى‌هاى زمين ياد شده را آجام دانسته‌اند.(2)مرجع تشخيص آجام به هر دو معنا، عرف است.(3)از اين عنوان در بابهاى خمس، تجارت و احياء موات بحث شده است.

آجام از انفال(--> انفال)است، ليكن اختلاف است كه آيا مطلقا، حتّى آجام واقع در زمينهاى داراى مالك خاص يا عام، مانند زمينهاى خراجى(--> زمين خراجى)ـ كه به عموم مسلمانان تعلّق دارد ـ جزء انفال است، يا تنها آجام واقع در زمينهايى كه ملك امام عليه السّلام است، مانند زمين موات يا بدون مالك؟ نظر بيشتر فقها، قول اوّل است.(4)

آجام با احياء(--> احياء موات)تملّك مى‌شود و تحقّق آن به قطع يا اصلاح درختان و نيز كشيدن آبهاى اضافى و آماده كردن زمين براى بهره‌بردارى است.(5)

فروختن ماهى موجود در آجام به دليل مجهول بودن آن، باطل است، مگر آنكه چيزى كه بيعش به تنهايى صحيح است ضميمه آن شود. دراين صورت برخى قائل به صحّت بيع شده‌اند. متأخران گفته‌اند: اگر مقصود اصلى در بيع، نى‌ها و درختان باشد و ماهى به تبع آن در معامله قرار داده شود بيع صحيح است و در صورت عكس يا مقصود بودن هر دو، بيع باطل خواهد بود.(6)

• (1)مصباح الفقيه 14/ 245
• (2)جواهر الكلام 16/
• (3)مصباح الفقيه 14/ 245
• (4)الحدائق‌الناضرة 12/475 ؛ مستند الشيعة 10/ 142
• (5)جواهر الكلام 38/ 72
• (5)منهاج الصالحين (حكيم) 2/ 11
• (6)مسالك الافهام 3/ 180 .120
• (6)منهاج الصالحين (سيستانى) 2/ 239 .