درآمدى بر تربيت نسل منتظر

قسمت سوم‌

على محمد رفيعى محمدى‌

اشاره:

در نوشتار پيشين، به بيان اصول تربيت با هدف ايجاد نسل منتظر پرداختيم. دو اصل نخست عبارت بود از:

1. اصل سلامت نفس مربى، 2. اصل تفاوت‌هاى فردى، در اين قسمت درباره سومين اصل تربيتى با شما گراميان گفت‌وگو مى‌كنيم.

3. صبر و سعه صدر

سومين اصل از اصول تربيت، اصل صبر و سعه صدر است. مربى بايد در تربيت، صبر و حوصله داشته باشد وگرنه به هدف تربيت نمى‌رسد. با بى‌صبرى و كم صبرى نمى‌توان امر تربيتى انجام داد. كار تربيت همانند كار باغبان و زارع است. همان گونه كه باغبان بايد صبر و حوصله داشته باشد، مربى هم بايد صبر و حوصله داشته باشد، چون تربيت در ظرف زمان مشخصى به نتيجه مى‌رسد. شما اگر عجله كنيد نه تنها به نتيجه نمى‌رسيد بلكه محصول باغ شما كه فرزندان هستند، از بين خواهند رفت.

صبر و سعه صدر يكى از ارزش‌هاى اخلاقى يك مسلمان است. يك مربى مسلمان بايد آراسته به صبر و سعه صدر باشد. لذا حضرت موسى (ع) وقتى مى‌خواهد رسالت بزرگ خود را شروع كند از خدا سعه صدر درخواست مى‌نمايد: «رَبِّاشْرَحْ لِي صَدْرِي‌[1]؛ پروردگارا سينه‌ام را گشاده كن». على (ع) نيز مى‌فرمايند: «ابزار رياست سعه صدر است». خداوند در قرآن بيشتر ارزش‌هاى معنوى را در كنار صبر ذكر كرده است كه به چند نمونه آن اشاره مى‌كنيم:

1. عمل صالح: «إِلَّاالَّذِينَ صَبَرُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ»[2]

2. شكر: «صَبَّارٍشَكُورٍ»[3]

3. توكل: «الَّذِينَصَبَرُوا وَ عَلى‌ رَبِّهِمْ يَتَوَكَّلُونَ»[4]

4. نماز و روزه: «اسْتَعِينُوابِالصَّبْرِ وَ الصَّلاةِ»[5]

5. حق: «وَتَواصَوْا بِالْحَقِّ وَ تَواصَوْا بِالصَّبْرِ»[6]

گاهى والدين يا مربى به خاطر كم صبرى و كم حوصلگى نسبت به فرزند يا دانش‌آموز به نوعى برخورد مى‌كنند كه روان كودك را خدشه دار مى‌نمايند.

گاهى يك كلمه حرف زشت و پيام منفى باعث تحقير شخصيت فرزند مى‌شود. يكى از راه‌هاى برقرارى ارتباط سالم با فرزندان داشتن حوصله و صبر است، چون عدم سعه‌صدر باعث مى‌گردد آستانه تحمل فرزند پايين بيايد و اين فرد در آينده نمى‌تواند پدر و مادر خوبى باشد.

مهم‌ترين ويژگى پيامبر اسلام (ص) صبر و سعه صدر حضرت در مقابل مشكلاتى بود كه حضرت با آن مواجه بودند. خداوند اجرى بى‌حساب براى صابران در نظر گرفته است: «إِنَّمايُوَفَّى الصَّابِرُونَ أَجْرَهُمْ بِغَيْرِ حِسابٍ» 7

لذا خداوند به پيامبر اسلام امر مى‌كند:

«فَاصْبِرْكَما صَبَرَ أُولُوا الْعَزْمِ مِنَ الرُّسُلِ وَ لا تَسْتَعْجِلْ لَهُمْ؛