درس هایی از قرآن - محسن قرائتی - کتابخانه مدرسه فقاهت

نام کتاب : درس هایی از قرآن نویسنده : محسن قرائتی جلد : 1 صفحه : 48

موضوع: اخلاص، اهمیت

تاریخ پخش: 76/10/18

بسم الله الرحمن الرحیم

«الهی انطقنی بالهدی و الهمنی التقوی»

در ایام رحلت حضرت خدیجه کبری(س) هستیم؛ او اولین زنی بود که به پیغمبر(ص) ایمان آورد. زنی که یک معامله جانانه با خدا کرد. کثیر داد و کوثر گرفت. اموال زیادی را داد فاطمه(س) گرفت.

1- يادي از حضرت خديجه

زنی که پیغمبر اسلام(ص) مرتباً از ایشان یاد مي‌نمود. و بعضی از همسرها مي‌گفتند: چه خبره؟! زنی بود و رفت خدا از او بهترش را نصیب تو کرده! حضرت رسول(ص) می‌‌فرمود: هیچ زنی مقامش به خدیجه(س) نمی‌رسد.
زنی که مادر فاطمه(س) شد و جده یازده معصوم(ع). زنی که به پیغمبر(ص) می‌گفت: هرچه داشتم دادم فقط آرزویم این است که تو یک پارچه به من بدهی تا کفن من بشود؛ زنی بود که پیغمبر اسلام(ص) گوسفند قربانی مي‌کرد گوشتش را مي‌فرستاد در خانه زنهایی که قبلا با خدیجه(س) رفیق بودند. یعنی سالگرد و یادبود می‌گرفت؛ از اهرم‌های رشد اسلام اموال خدیجه(س) بود. زنی که خودش پیشنهاد کرد با پیامبر ازدواج کند. بر خلاف بد خواهانی که می‌گویند: پیامبر(ص) به دنبال زن پولدار رفت، نه خیر زن پولدار آمد سراغ پیامبر(ص). و این به خاطر لیاقتهایی است که حضرت خدیجه(س) داشتند.
از حوادث ماه رمضان یکی رحلت حضرت خدیجه و دیگری رحلت حضرت ابوطالب(ع) است. ابوطالب(ع) هم از حامیان اسلام بود. پیامبر(ص) دو یار داشتند که اگر این دو نبودند خیلی به پیامبر(ص) ضربه مي‌زدند: یکی حضرت حمزه دیگری حضرت ابوطالب(ع). حمزه(ع) خیلی مهم بود، ابوطالب(ع) بزرگ مکه بود و چون پیامبر(ص) برادر زاده ایندو بزرگوار بود، مردم به احترام عموهایش شرشان را کم مي‌کردند. و در یک سال تلخ در یک ماه رمضان تلخ این دو عزیز را از دست داد. این چند جمله درباره این بانوی عزیز بود و اما بحث این هفته؛ موضوع بحث این هفته «اخلاص» است.

2- اهميت نيت خالصانه

اخلاص چیست؟
چیزی که به کارها رنگ مي‌دهد نیت است. یک عدد سیب را فرض کنید. سه نفر آنرا نمی خورند. یکی به دلیل آنکه با شما قهر است دومی به دلیل اینکه میل ندارد. سومی به دلیل اینکه مي‌گوید: دیگری نیازش بیشتر است، بدهید او بخورد. اینها نیت‌هایشان فرق مي‌کرد. زنده باد سومی. این معنای نیت است. چاقوکش و جراح هر دو شکم پاره می‌کنند. از چاقوکش پول مي‌گیرند به جراح پول مي‌دهند. به خاطر نیتشان. ارزش کارها به نیت هاست. ولذا در قرآن خیلی داریم: «في‌ سَبيلِ اللَّهِ»، (يُجاهِدُونَ في‌ سَبيلِ اللَّهِ) (مائده /54)، (يُقاتِلُونَ في‌ سَبيلِ اللَّهِ) (نساء /76)، (يُنْفِقُونَ أَمْوالَهُمْ في‌ سَبيلِ اللَّهِ) (بقره /261) کارها باید رنگ خدا داشته باشند وگرنه هوس هستند. نیت خیلی مهم است. آیت الله بهاءالدینی از علمای وارسته و بزرگواری بودند که اخیرا از دنیا رفتند. به من گفتند: قرائتی! یک وقت نگویی توی تلویزیون حرف مي‌زنم چند میلیون نفر مرا مي‌بینند! اگر اخلاص در کارت نباشد سخنرانی تو با رقص یک میمون برابر است. چون اگر یک میلیون هم بر قصد نگاهش مي‌کنند، نگاه کردن مردم دلیل بر رشد و قرب تو نیست. نگویی من مشهور شده‌ام! که هیمالیا شهرتش از ما بیشتر است. نگاهت کنند میمونی، بالا بری دود هستی، مشهور هم شوی کوه هیمالیا هستی. آن چیزی که به کارت ارزش مي‌دهد نیت است و اخلاص.
من تقاضا مي‌کنم از تمامی روزه داران که در وقت افطار که موقع استجابت دعا است. از خداوند متعال بخواهند به کارهای ما اخلاص دهد. اگر اخلاص نباشد همه کارها هدر مي‌رود. مردم اول که خیلی هستند هرکدام هم خیلی توقع از آدم دارند و انسان هم نمی توانند همه مردم را راضی کند. خدا هم یکی است. (قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ) (اخلاص /1) و هم زود راضی مي‌شود. «يا سريع الرضا» (مصباح‌المتهجد/ص‌849) و ما اینجا یا باید مردم را راضی کنیم یا خدا را. وقتی خدا راضی شد بقیه را حساب نکن. (قُلِ اللَّهُ ثُمَّ ذَرْهُمْ) (انعام /91) بگو خدا وبقیه را بریز دور. اگر اخلاص باشد همه چیز هست. امام خمینی (ره) از روی اخلاص قیام کرد. به امام (ره) گفتند: آقا! فلانی همسایه شماست روضه خوانی مي‌کند شب به خانه‌اش بروید. امام فرمود: مي‌خواهم بروم اما قصد اخلاص ندارم. برای اینکه مي‌بینم صاحبخانه کنار در ایستاده و مي‌گوید: بفرمایید روضه، چون مي‌بینم اگر بروم روضه به خاطر خدا نیست. معنی اخلاص مهم است. پیدا کردنش هم مشکل است.
علامت اخلاص این است که اگر الان به بنده بگویند: تو دیگر در تلویزیون سخنرانی نکن و کس دیگری را بیاورند من غصه نخورم. در این صورت من اخلاص دارم. اما اگر ناراحت شدم معنایش این است که تلویزیون دکان است، مسجد دکان است، گاهی منبر دکان است، گاهی حتی دین هم دکان است! مي‌رود در مسحد دعا بخواند، اگر بگویند: بگذار فلانی بخواند، سریع قهر مي‌کند! اگر برای خدا آمده ای بگذار دیگری بخواند. یک وقت کسی که مي‌خواند بد مي‌خواند و مردم را فراری مي‌دهد این حسابش جداست. اخلاص مشکل است. به دانشجوی ما بگویند: مدرک در كار نیست. اگر درس را ادامه دهد معلوم مي‌شود علم را برای خدا یاد مي‌گیرد. وگرنه برای مدرک است. وارد بحث اخلاص مي‌شویم. سنبل اخلاص همین کلمه: (إِيَّاكَ نَعْبُدُ وَ إِيَّاكَ نَسْتَعينُ) (فاتحه /5) است.

3- اخلاص در روايات

من چند تا روایت مي‌خوانم و این کلمه را با هم زمزمه مي‌کنیم و در افطار و سحر از خدا مي‌خواهیم که به ما اخلاص دهد. اخلاص به قدری مهم است که امام سجاد(ع) سحرهای ماه رمضان مي‌فرماید: «اللَّهُمَّ طَهِّرْ قَلْبِي مِنَ الشرك» خدايا قلب مرا از شرک پاک کن. خیلی افراد هستند که دین دارند اما در ایمانشان مویرگهای شرک هستند. قرآن مي‌فرماید: (وَ ما يُؤْمِنُ أَكْثَرُهُمْ بِاللَّهِ إِلاَّ وَ هُمْ مُشْرِكُونَ) (يوسف /106) دین دادند اما مویرگهای شرک درونشان هست. و لذا قهر مي‌کنند اگر به آنها گفته شود: هیأت شما بعدا سینه بزند! آدم مخلص هیچ چیز نمی داند جز خدا. قَالَ أَمِيرُالْمُؤْمِنِينَ(ع): «غاية الإخلاص الخلاص» (غررالحكم/ص‌198) اگر ما مخلص باشیم از بحر خدا خالص مي‌شویم. قَالَ أَمِيرُالْمُؤْمِنِينَ(ع): «بالإخلاص ترفع الأعمال» (غررالحكم/ص‌155) آدم وقتی اخلاص دارد عملش بالا مي‌رود. قَالَ أَمِيرُالْمُؤْمِنِينَ(ع): «لو خلصت النيات لزكت الأعمال» (غررالحكم/ص‌93) اگر نیت خالص باشد عمل رشد مي‌کند. اخلاص مثل نخ اسکناس است و به اسکناس ارزش مي‌دهد. قَالَ الْبَاقِرُ (ع): «مَا أَخْلَصَ الْعَبْدُ الْإِيمَانَ بِاللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ أَرْبَعِينَ يَوْماً أَوْ قَالَ مَا أَجْمَلَ عَبْدٌ ذِكْرَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ أَرْبَعِينَ يَوْماً إِلَّا زَهَّدَهُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ فِي الدُّنْيَا وَ بَصَّرَهُ دَاءَهَا وَ دَوَاءَهَا فَأَثْبَتَ الْحِكْمَةَ فِي قَلْبِهِ وَ أَنْطَقَ بِهَا لِسَانَهُ» (كافي/ج‌2/ص‌16) اگر کسی چهل روز برای خدا اخلاص داشته باشد خداوند حکمت را از قلبش بر زبانش جاري مي‌کند. اگر مي‌خواهید امور به نتیجه برسد نیتتان را خالص کنید؛ اگر کسی اخلاص داشته باشد «وَ بَصَّرَهُ دَاءَهَا وَ دَوَاءَهَا» خداوند خوبی‌ها و بدی‌ها را مي‌فهمد.

4- نشانه‌هاي اخلاص در عمل

آدم مخلص شعارش این است: (إِيَّاكَ نَعْبُدُ) (فاتحه /5). من فقط بنده تو‌ام. هیچ انتظاری از کسی ندارم. اهل بیت ما(ع) وقتی که سه روز روزه گرفتند و هرشب مسکین و یتیم و اسیر در خانه آنها را زدند، با آب افطار کردند و غذایشان را به آنها دادند. یک سوره «هل اتی» برای آنها نازل شد. مهم نان نبود که به آنها مي‌دادند، بلکه مهم این بود که مي‌گفتند: (لا نُريدُ مِنْكُمْ جَزاءً وَ لا شُكُوراً) (دهر /9) ما از شما نه جزاء مي‌خواهیم نه تشکر. علامت اخلاص این است که انسان هیچ توقعی از کسی نداشته باشد. خمس مي‌دهد و یک توقعی هم از آقا دارد.
آدم مخلص ظاهر و باطنش یکی است. فقط بنده اوست، مي‌خواهد خدا را راضی کند. ولذا قرآن مي‌فرماید: کسی که مي‌خواهد خدا را راضی کند باکی ندارد.: (وَ لا يَخافُونَ لَوْمَةَ لائِمٍ) (مائده /54) از هیچ ملامت کننده ای نمی ترسید. به امام (ره) گفتند: این فتوای قتل سلمان رشدی با قوانین بین الملل سازگار نیست؟! امام فرمود: به درک، قوانین بین الملل چیست؟! آبروی رسول الله را بردند! او مخلص بود. مخلص کسی است که اگر از جایی مي‌رفت یادش آمد نمازش در حال قضا شدن است همانجا نماز بخواند. من فقط بنده توام. نسبت به زن و مرد و ترک و عجم تعصب ندارم. مي‌گویم: «السَّلَامُ عَلَيْنَا وَ عَلَى عِبَادِ اللَّهِ الصَّالِحِينَ». آدم مخلص فقط خدا را مي‌بیند. حمایت از شخص بخصوصی بدون دلیل اخلاص نیست. هرچه رنگ غیر خداست کنار مي‌گذاریم. «إِيَّاكَ نَعْبُدُ» فقط بنده توام. این اعلا درجه ایمان است. آیا موقع افطاری دادن به 2 نفر گمنام هم افطاری دادی؟! گاهی بعضی‌ها همیشه در صف اول نماز هستند اگر به آنها بگویی بروید صف دوم، قهر مي‌کنند و دیگر مسجد نمی آیند. اینها اخلاص ندارند. تمام زنهای وسواسی از اخلاص خارج شده‌اند. رسول الله مي‌فرماید: پاک شد، مرد یا زن وسواسی مي‌گوید: به دلم نچسبید! این خدا نیست بلکه دل است. او مي‌خواهد دلش را راضی کند نه خدا را. آدم مخلص به حرف مردم کاری ندارد. امیرالمؤمنین(ع) مي‌فرماید: آدم مخلص کسی است که اگر در دست سفال باشد و مردم بگویند طلاست برای او اهمیت ندارد و بالعکس. شخصی به من گفت: شنیدم در تلویزیون به زبان کاشی قصه مي‌گویی؟! این جمله به من برخورد. فهمیدم که اخلاص ندارم. اخلاص نهایت دین است، اعلا درجه ایمان است، عبادت مقربین است.

5- چرا فقط براي خدا

آدم مخلص مأیوس نمی شود: «إِيَّاكَ نَعْبُدُ» فقط بنده توام. (وَ إِيَّاكَ نَسْتَعينُ) (فاتحه /5) در این آیه من 22 نکته نوشته‌ام که برایتان مي‌گویم: 1- یعنی فقط تو را عبادت مي‌کنم، بعضی هوی، بعضی طاغوت و… مي‌پرستند. 2- چرا «نَعْبُدُ» اول آمد؟ چون عبادت حق خدا است و کمک گرفتن حق ماست. حق خدا باید از حق ما جلوتر باشد. 3- فقط تو را کار دارم. در دعای ابوحمزه ثمالی (سحرهای ماه مبارک) می‌خوانیم: خدایا هر وقت مي‌خواهم تو را صدا مي‌زنم: «بِغَيْرِ شَفِيعٍ فَيَقْضِي لِي حَاجَتِي» (مصباح‌المتهجد/ص‌582) بدون واسطه مي‌گویم: یالله. شبانه روزی هستی. و با گفتن ده بار یا الله سیم به تو وصل مي‌شود. «يا إِلَهَ الْعَاصِينَ» تو خدای گنهکاران هم هستی. من فقط تو را عبادت مي‌کنم کاری به وعده‌ها ندارم. کاری به تهدیدها ندارم. از ترس و طمع نیست، بلکه من خودت را مي‌خواهم.
باید مخلص خدا بود نه مخلص پست و مقام.
«إِيَّاكَ نَعْبُدُ وَ إِيَّاكَ نَسْتَعينُ» دنیا فرمول دارد اما تو مي‌توانی این فرمولها را عوض کنی. مي‌توانی به پیرزن نازا بچه بدهی. مي‌تواند آتش را سرد کند. در انحصار فرمولها نیستم؛ این مقدار که هدایت شده ایم تو ما را هدایت نمودی. (الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذي هَدانا لِهذا) (اعراف /43) خدا را شکر که در ایران هستیم. در بین امت حزب الله. خدا را شکر که در این تاریخ زندگی مي‌کنیم که رهبر ما مثل آبی که به گیاه خشک مي‌دهی نطق رهبر انقلاب روح به همه کالبدها مي‌دهد.
اینها که روزه‌شان را مي‌خورند بنده شکم خود هستند و به او مي‌گویند: «إِيَّاكَ نَعْبُدُ» بنده شکم هستند. «إِيَّاكَ نَعْبُدُ» من کاری ندارم که تو هستی حق با کسی دیگر است. خدایا ترا به این مخلص که در این ماه شهید شد، امیرالمؤمنین روز به روز ما را به اخلاص نزدیک و ما را از مخلصین و مخلصین قرار بده.

«والسلام علیکم و رحمة الله و برکاته»

نام کتاب : درس هایی از قرآن نویسنده : محسن قرائتی جلد : 1 صفحه : 48

فرمت PDF

شناسنامه

فهرست