اوست كه در لازم را نيز به روى او بگشايد و او را از فيض خويش بهره‌مند سازد زيرا كه در وجود خدا بخلى نيست و در سلطنت او منعى وجود ندارد. و صفت گشودن در، استعاره براى موفق ساختن و آماده كردن بنده است توسط خداوند، براى چنان مرحمتى.

(3411) 411- از امام (ع) پرسيدند: از عدالت و بخشندگى كدام يك بهتر است؟ فرمود:

الْعَدْلُ يَضَعُ الْأُمُورَ مَوَاضِعَهَا وَ الْجُودُ يُخْرِجُهَا مِنْ جِهَتِهَا- وَ الْعَدْلُ سَائِسٌ عَامٌّ وَ الْجُودُ عَارِضٌ خَاصٌّ- فَالْعَدْلُ أَشْرَفُهُمَا وَ أَفْضَلُهُمَا (86131- 86111)

[ترجمه‌]

«عدالت چيزها را در جاى خود مى‌نهد، و بخشندگى آنها را از جاى خود بيرون مى‌سازد، و عدالت نگهبان همه است ليكن بخشندگى تنها به كسى كه به او بخشش شده بهره مى‌رساند پس عدالت برتر و بالاتر است.»

[شرح‌]

(86131- 86101) امام (ع) به فضيلت عدالت وسيله دو قياس مضمرى اشاره فرموده است كه مقدمه صغراى اوّل: العدل ... جهتها است، مقصود آن است كه در آغاز بخشندگى از صاحبش مى‌خواهد تا آنچه را كه مالك است از جاى خود و از محل نيازش كه بنا به خواست عدالت آنجا سزاوارتر است، خارج سازد. و صغراى قياس دوّم نيز عبارت «و العدل ... خاصّ» است. كلمه: «سايس» را به اعتبار اين كه نظام عالم به عدالت بستگى دارد، استعاره براى عدالت آورده است، در صورتى كه بخشندگى تنها به كسى از مردم كه مورد بخشش قرار مى‌گيرد، عارض مى‌شود، و كبراى مقدّر هر دو قياس چنين است: ميان دو امرى كه چنين باشند، عدالت برتر و بهترين آنها است.

(3412) 412- امام (ع) فرمود:

النَّاسُ أَعْدَاءُ مَا جَهِلُوا (86138- 86135)