[شرح‌]

(84882- 84879) براستى انسان جز به مقدارى كه مى‌تواند ضرورت و نياز خود را برطرف سازد، بسنده نمى‌كند، و همين مقدار براى شخص قانع، بس است و او را از بيشتر بى‌نياز مى‌سازد، و در اين سخن دستور ضمنى به اكتفا كردن بر مقدار اندك از دنياست.

(3376) 376- امام (ع) فرمود: (چهار مطلب)

الْمَنِيَّةُ وَ لَا الدَّنِيَّةُ وَ التَّقَلُّلُ وَ لَا التَّوَسُّلُ وَ مَنْ لَمْ يُعْطَ قَاعِداً لَمْ يُعْطَ قَائِماً وَ الدَّهْرُ يَوْمَانِ يَوْمٌ لَكَ وَ يَوْمٌ عَلَيْكَ- فَإِذَا كَانَ لَكَ فَلَا تَبْطَرْ- وَ إِذَا كَانَ عَلَيْكَ فَاصْبِرْ (84920- 84886)

[ترجمه‌]

«چه گوارا است مرگ و چه ناگوار است زبونى! به اندك بساز و به توانگران متوسل مشو! هر كه را بى‌كوشش و تلاش ندهند، با تلاش و كوشش هم ندهند، و روزگار دو روز است: روزى با تو، و روزى بر تو. امّا روزى كه با تو است آن روز ناسپاسى نكن، و روزى كه بر تو است شكيبا باش.»

[شرح‌]

شرح (چهار مطلب):

(84889- 84886) 1- مرگ سهلتر است از ننگ. المنيّة مبتدا است، و لا الدّنيّة قرينه براى خبر مبتداست، گويا فرموده باشد: المنيّة أسهل من الدّنيه، يعنى [تحمّل‌] مرگ آسانتر از ننگ است، و احتمال دارد كه تقدير چنين باشد: يحتمل المنية و لا يحتمل الدّنية، (مرگ قابل تحمل است، امّا ننگ قابل تحمل نيست)، دنيّة يعنى پستى و ننگ نسبت به كارى كه به خاطر به دست آوردن مال و منال دنيا مرتكب مى‌شوند، كه بسيارى از بزرگواران مرگ را بر آن ترجيح مى‌دهند.

(84894- 84890) 2- قناعت به اندكى از زندگى و به آن بسنده كردن بهتر است از چاپلوسى و نزديكى به اهل دنيا به خاطر به دست آوردن مال بيشتر.

(84902- 84895) 3- هر كه را نشسته ندهند، ايستاده هم ندهند، نشسته كنايه از طلب بدون‌