(78852- 78839)

[شرح‌] عبارت: «و عونان على العجز و الاود»

يعنى بر دفع آنچه از طرف خود آنها و يا حالت وجودى آنها پيش مى‌آيد، زيرا كلمه على مفيد حالت و كيفيّت است.

(3188) 188- امام (ع) فرمود:

أَيُّهَا النَّاسُ اتَّقُوا اللَّهَ الَّذِي إِنْ قُلْتُمْ سَمِعَ- وَ إِنْ أَضْمَرْتُمْ عَلِمَ- وَ بَادِرُوا الْمَوْتَ الَّذِي إِنْ هَرَبْتُمْ مِنْهُ أَدْرَكَكُمْ- وَ إِنْ أَقَمْتُمْ أَخَذَكُمْ- وَ إِنْ نَسِيتُمُوهُ ذَكَرَكُمْ (78883- 78856)

[ترجمه‌]

«اى مردم بترسيد از خدايى كه اگر چيزى بگوييد او مى‌شنود، و اگر پنهان داريد مى‌داند، و بر مردن پيشى گيريد، زيرا اگر بگريزيد مرگ شما را در مى‌يابد، و اگر بمانيد شما را مى‌گيرد، و اگر شما آن را فراموش كنيد، آن شما را فراموش نمى‌كند.»

[شرح‌]

(78883- 78856) معناى عبارات روشن است، امام (ع) [مردم را] به تقواى الهى و ترس از او واداشته است از آن رو كه او گفته بنده را مى‌شنود و به باطنش آگاه است دو مفعول به دليل معلوم بودنشان حذف شده است يعنى: سمع قولكم، و علم ضميركم. و هم چنين امام (ع) آدمى را در پيشى گرفتن بر مرگ و سبقت بر آن با اعمال شايسته، براى حفظ نفوس از عذاب آتش و ترس مرگ، وادار فرموده و او را برحذر داشته است از اين كه در پيشى گرفتن بر مرگ شتاب كند به دليل اين كه كسى از آن رهايى ندارد و براى رسيدن مرگ بر آدمى، كلمه «ذكر» در مقابل «نسيان» را استعاره آورده است، به خاطر شباهت داشتن مرگ به قاصدى كه با علم به آمدنش نزد وى مى‌آيد.