[ترجمه‌]

«اى ساكنان خانه‌هاى ترسناك، و جاهاى خالى و بى‌آب و علف، و گورهاى ظلمانى، اى خاكنشينان، و اى دور از وطنان، اى بى‌كسان، اى ترسناكان، شما پيشروان مائيد كه پيش از ما رفته‌ايد و ما دنباله روان شمائيم كه به شما خواهيم رسيد، امّا خانه‌ها را ديگران ساكن شدند و امّا زنان با ديگران ازدواج كردند، و امّا اموال را تقسيم كردند، اين خبرى بود كه نزد ما است، پس خبرى كه نزد شما هست، چيست؟» و سپس به يارانش نگاهى كرد و فرمود: «بدانيد كه اگر آنها اجازه سخن گفتن داشتند به شما خبر مى‌دادند كه بهترين زاد و توشه، تقوا و پرهيزگارى است.»

[شرح‌]

(76899- 76897)

فرط

يعنى كسى كه جلوتر به آب مى‌رسد و طناب و سطلها را آماده مى‌سازد.

امام (ع) آنان را مخاطب قرار داده همچون مخاطب قرار دادن كسانى كه سخن او را مى‌شنوند، از باب جايگزين كردن وضعيّت آنها به جاى اشخاصى كه در اين دنيا موجودند.

(76943- 76875)

الدّيار الموحشة و المحال المقفرة: آرامگاهها و قبور.

هدف اين سخنان امام (ع) ايجاد رقّت در دلهاى سخت و آگاه كردن نفوس غفلت‌زده، نسبت به هدف دنيايى و متاع آن مى‌باشد، بدان منظور كه آنان آن چنان كه شايسته است، در دنيا عمل كنند و چون حقيقت آن است كه بهترين زاد و توشه تقواست، همان طورى كه در قرآن مجيد آمده است و اين امرى است كه پرهيزگاران به خاطر تقوايشان پاداش خود را گرفته و بدكاران به دليل نداشتن تقوا محروم مانده‌اند، اگر به آنان اجازه پاسخ و ابراز سخن گفتن اعطا مى‌شد، حتما آنچه را كه از حق و حقيقت اطلاع يافته‌اند در پاسخ مى‌گفتند.