قبيل چيزهايى است كه سزاوار عوض دادن است، از آن رو كه فعل خداى متعال از بيمارى و درد و نظير اينها نسبت به بنده عوض دارد، اما مزد و پاداش تنها در برابر كارى است كه بنده انجام مى‌دهد، بنا بر اين امام (ع) فرق بين عوض و پاداش را بر اساس علم فراوان و انديشه رساى خود بيان كرده است».

(74327- 74296) امام (ع)، براى صحابى خود، بدانچه امكان داشت دعا فرموده است، كه همان از بين رفتن گناهان به وسيله بيمارى است، اما براى او اجر و مزد نخواسته است، با اين استدلال كه بيمارى پاداش ندارد. راز مطلب اين است كه اجر و پاداش در گرو كارهايى است كه بايد انجام گيرد، همان طورى كه امام (ع) با اين بيان اشاره فرموده است: براستى كه پاداش در گفتار و ... پاهاست. امام (ع) عبارت: اقدام (پاها) را از اقدام به عبادت، و همين طور، هر ترك عادتى كه مانند روزه گرفتن و امثال آن به منزله انجام كارى مى‌باشد، كنايه آورده است. و ليكن بيمارى نه كار بنده است و نه ترك عملى كه معمولا انجام مى‌گيرد.

امّا اين كه بيمارى، گناهان را از بين مى‌برد به دو جهت است:

1- براستى نيروى شهوت و غضب بيمار، كه ريشه تمام گناهان و مفاسد است. شكسته و سست مى‌شود.

2- اقتضاى بيمارى اين است كه انسان، در آن حال، با توبه و پشيمانى از گناه به طرف پروردگارش باز مى‌گردد و تصميم بر ترك آن قبيل كارها مى‌گيرد، همان طورى كه خداى تعالى فرموده است: وَ إِذا مَسَّ الْإِنْسانَ الضُّرُّ دَعانا لِجَنْبِهِ أَوْ قاعِداً أَوْ [1].

به اين ترتيب آن گناهانى كه در حقيقت نفس جايگزين نشده‌اند، بزودى از بين مى‌روند، و گناهانى كه به صورت ملكه در آمده‌اند، بسا كه در طول‌