جوهرى [1]
مىگويد: خباء مفرد است و جمع آن اخبيه خانهاى است از كرك و يا پشم نه از مو كه
بر دو، يا سه عمود و يا بيشتر استوار مىباشد.
صلح و مسالمت
فضيلتى از شاخههاى پاكدامنى است، كلمه: خباء را استعاره از مسالمت آورده است از
آن رو كه اين فضيلت باعث جلب محبّت و هم چون خانه پوششى براى عيبهاست و مستلزم آن
است كه زبان مردم از عيبجويى بسته و خاموش باشد. اين مطلب كه صلح و مسالمت
لازمهاش عيبپوشى است، در صورتى ثابت مىشود كه مىبينيم، نقيض آن- يعنى،
ستيزهجويى و سازش نكردن- با طغيان طبيعت افراد بر عيبجويى، و اظهار معايب، به
منظور توهين و سرزنش همراه است.
(73302-
73295) نوزدهم- هر كه از خود راضى باشد، خشمگيرنده بر او بسيار است. و اين مطلب
به دو جهت است: يكى آن كه شخص از خودراضى، معتقد است كه از ديگران كاملتر است و به
ديگران با چشم كاستى مىنگرد، و حقوق ديگران را ادا نمىكند، در نتيجه افراد زيادى
نسبت به او خشم مىگيرند. دوم اين كه: با اعتقاد بر برترى خود نسبت به ديگران خود
را بيش از اندازه تصوّر مىكند در صورتى كه ديگران او را در حدّ و مقدار خودش
مىبينند، به اين ترتيب خردهگيران و خشمگينان بر او، روزافزون مىگردند.
(73306- 73303)
بيستم: صدقه دارويى مفيد و شفابخش است. عنوان داروى مفيد و شفا بخش را استعاره
براى صدقه آورده است، از آن رو كه صدقه همانند دارو است، امّا در دنيا به دليل
حديث نبوى (ص): «بيمارانتان را با صدقه به درمان برسانيد» [2] و راز مطلب
آن است كه صدقه باعث جلب همّتها و همسويى دلها
[1]
ابو نصر إسماعيل جوهرى (متوفّى 1005 م) در فاراب تركيه متولّد و در نيشابور وفات
يافته است.
كتابش در
لغت مشهور به «تاج اللّغته و صحاح العربيّه» كه 40000 واژه دارد.- م.