گناه است به مورد اجراء نگذارد، زيرا كار گمراه كننده گمراه كردن است مثل عمرو بن عاص و مروان و ديگر كسانى كه معاويه را در كارهايش كمك مى‌كردند.

(56503- 56496)

و الا تفعل اعلمك بما اغفلت من نفسك،

كلمه «ما» مفعول فعل اغفلت و من نفسك تفسير و بيان آن مى‌باشد يعنى اگر آنچه گفتم انجام ندهى تو را آگاه خواهم كرد كه در اثر غفلت كردن از نفست چه زيانهايى را بايد تحمل كنى، و منظور از اغفال نفس، آن است كه آن را به خودش واگذارد، و مهياى اطاعت خدا و كسب فضايل- كه وى را از هول و هراس جنگ و عذاب آخرت رهايى بخشد- نكند، امام (ع) با اين بيان كه تو را آگاه خواهم كرد، معاويه را تهديد و توعيد فرمود، و چنان كه از سياق كلام معلوم مى‌شود، مراد اعلام به فعل است نه به قول و گفتار، زيرا همين كه وى در تنگناى جنگ و قتال قرار مى‌گيرد، مى‌فهمد كه اين امور بر اثر اغفال نفس و ترك اطاعت خدا به سرش آمده و آسايش و راحت او را گرفته است.

(56532- 56504)

فانّك ... الدم،

در اين جمله حضرت معاويه را به داشتن صفتهاى ناپسندى مذمت مى‌كند و با اين مطلب به او مى‌فهماند كه هم اكنون از خويشتن در غفلت بسر مى‌برد. يكى از ويژگيهاى ناپسند معاويه صفت مترف است، به دليل اين كه ترف كه به معناى ناز و نعمت است سبب تجاوز از حد شايسته‌ايست كه فضيلتى از فروع عفّت مى‌باشد.

ويژگى ناپسند ديگر آن است كه شيطان در وجود او، جايگاه خود را گرفته و از او به آرزوى خود، رسيده و همانند روح و خون در جسمش روان است و لازمه اين امور آن است كه او، منبع تمام صفات رذيله است. و سپس به منظور ملامت و سركوب كردن معاويه، به اين كه او كمتر از آن است كه به مرتبه ولايت امر و خلافت برسد، با استفهام انكارى از وى سؤال مى‌كند كه در