لنفسه، تا اين كه در آخرت ذخيره و مايه كمال برايش باشد.

(54966- 54954)

و اخذ من حمّى لميت ... امرو،

اين جا نيز امر به صورت خبر است، و فاعل آن هم امرء است، و منظور از مرده و زنده هم خود شخص است، يعنى از خودش كه در حال حيات است ذخيره كمال براى خودش در حال مرگ بگيرد.

من فان لباق، از امر فانى كه دنيا و متاع آن مى‌باشد براى امر جاويد كه نعمتهاى دائمى و هميشگى در آخرت است بگيرد و معناى اين گرفتن آن است كه آدمى از دنيا و متاع فنا پذير آن كمال جاويد را كسب مى‌كند كه به نعيم دائمى آخرت متصل شود، پس با دادن زكات و صدقات و انفاق در راههاى خير و رضاى حق تعالى كمال اخروى را به دست مى‌آورد و به همين معناست جمله من ذاهب لدائم.

(54978- 54967)

امرء خاف اللَّه،

پس از آن كه آدمى را چنين دستورها مى‌دهد به اوصاف او پرداخته و مى‌فرمايد: اين انسان شخصى است كه از خدا بيمناك است در حالى كه تا فرا رسيدن اجلش فرصت داده شده و به عملش چشم دوخته شده است و با ذكر فرا رسيدن اجل آدمى و اين كه عملكردش تحت نظر خداست و از تمام كارهايش آگاه است، او را از فرا رسيدن ناگهانى مرگ بيم مى‌دهد و بر انجام دادن اعمال نيك و عبادات وادارش مى‌كند.

(54996- 54979)

امرء لجم نفسه،

واژه امرء در اين عبارت بدل از اوّلى است كلمه لجام كه به معناى دهنه است، استعاره از زهد حقيقى و پاكدامنى مى‌باشد، وجه تشبيه آن است كه زهد و عفت نفس اماره را از سركشى و ورود در گمراهيهاى هوا و هوس و گناهان باز مى‌دارد، چنان كه لگام مركب، آن را از چموشى و سركشى منع مى‌كند، و با آوردن كلمه الجام كه مصدر باب افعال است آن را مرشّح ساخته است كه كنايه از ورع نفس به وسيله زهد مى‌باشد، و با جمله فامسكها بلجامها عن معاصى اللَّه، اشاره به وجه شباهت فوق كرده است، و نيز واژه زمام كه به معناى‌