شود او را يارى خواهد كرد [1] و آيه شريفه‌ «فَلَمَّا أَنْجاهُمْ إِذا هُمْ يَبْغُونَ فِي الْأَرْضِ» [2] و نيز آيه ديگر كه مى‌فرمايد «إِنْ تَنْصُرُوا اللَّهَ يَنْصُرْكُمْ‌ [3]» و جز اينها ...

(45755- 45740)

و لا أذن اللَّه فى الكّرة ... تشذّرا،

اذن خدا كنايه از فراهم شدن اسباب برگشت به سوى آنها و مهلت داشتن براى تجهيز وسايل و امكانات مى‌باشد، در اين عبارت ما به معناى من، به كار رفته از باب اطلاق اسم عام بر خاصّ، يا اين كه ما، به معناى الذى است.

(45770- 45758)

انا وضعت بكلكل العرب ...،

در اين قسمت حضرت فضيلت و برترى خود را از نظر شجاعت و بزرگوارى بر ديگران خاطر نشان ساخته است اما نه فقط به منظور مفاخره و مباهات كه صفتى ناپسند و مذموم است و حتى اساس اين خطبه را بر آن نهاده است، بلكه مراد آن است كه با اين سخنان دل دشمنان را از بيم و ترس، پر كند و روحيه دوستانش را تقويت نمايد.

واژه كلكل را استعاره از گروهى از بزرگان عرب قرار داده كه در صدر اسلام آنها را به قتل رساند و جمعيتشان را پراكنده ساخت و دليل مشابهت در اين مورد آن است كه اين گروه در حقيقت مركز قدرت و نيروى عرب بودند، چنان كه سينه موجود زنده جايگاه نيرو، و قوت او مى‌باشد و بنا بر قرائت كلاكل به صورت جمع نيز استعاره از همان اشراف عرب است كه امام با آنها جنگيد و آنان را كشت، و وجه شبه همان است كه ذكر شد و احتمال ديگر آن است كه مجاز باشد از باب اطلاق جزء بر كل يعنى مراد از سينه يا سينه‌هاى عرب، خود عربها باشد. و

[2] سوره يونس (10) قسمتى از آيه (22)، يعنى: اى مردم هر ظلم و ستمى كه انجام دهيد بر نفس خود كنيد.

[3] سوره محمد (47) قسمتى از آيه (6)، يعنى: اگر خدا را يارى كنيد شما را يارى مى‌كند.