نگاه داشت، و با مرطوب بودن اطرافش آن را خشك كرد، و سپس آن را محل آرامش آفريده‌هاى خود قرار داد و بستر زمين را براى آنان بر روى اقيانوسى عظيم كه راكد و از جريان ايستاده است گسترده دريايى كه آن را تنها بادهاى تند وزنده برهم مى‌زند و ابرهاى بارنده آن را حركت مى‌دهد.

همانا در اين دلايل عظمت و قدرت الهى، جاى عبرت و پندگيرى براى كسى است كه از خداى خويش بيم داشته باشد.»

[شرح‌]

(50409- 50315) امام (ع) در اين فصل بيان فرموده است كه اصل حقيقت و ماده وجودى اجسام زمينى و آسمانى را آب تشكيل مى‌دهد و چگونگى آفرينش اين موجودات را از آب شرح داده است و نيز چگونگى آفرينش زمين و آسمانها و كوهها را بيان فرموده است، هر چند بيان كامل اين مباحث در خطبه اوّل از بيان امام عليه السلام بازگو شده است، ولى به چند فايده كه از سخنان حضرت در اين مورد استفاده مى‌شود، اشاره مى‌كنيم:

فايده اول: به دليل اين كه اجرام آسمانى و زمينى از كمال نيرومندى و عظمت برخوردارند، و با اين وصف در آن، شگفتيها، و نوآوريهايى، از نظر آفرينش وجود دارد كه عقلها از شرح و بيانش حيران و ناتوان گشته است، ناگزير امام (ع) وجود اجسام را از يك طرف به قدرت و عظمت خداوند و از طرفى به لطافت صنع و نوآورى ذات اقدس الهى نسبت داده است، تا اوّلا اشاره به اين باشد كه ذات اقدس احديت از هر نظر در نهايت عظمت و بزرگى است، و ثانيا نهايت ظرافت در تدبير و كمال حكمت خداوند در مقام آفرينش را بيان دارد، و جمود و خشكى را كنايه از زمين آورده است.

فايده دوّم: مرجع ضمير در «منه»: بحر (دريا) است و در «حدّه»، يا اللَّه و يا امره است، منظور حضرت از جمله قامت على حدّه آن است كه آسمانهاى‌