گرسنگى روزه، مايه فروتنى مىباشد، و پرداخت
زكات موجب صرف محصولات زمين و غير آنها و نيازمندان و مستمندان مىشود، به آثار
اين اعمال توجه كنيد كه چگونه شاخههاى درخت تفاخر را درهم مىشكند و از جوانه زدن
كبر و خود پسندى جلوگيرى مىكند.»
[شرح]
(44084- 44051) امير المؤمنين (ع) در اين قسمت از خطبه شريف چند
دستور براى پيروان خود يادآور مىشود:
1- به آنان دستور مىدهد از عقوبتهاى الهى كه بر گردنكشان ملتهاى
گذشته وارد شد، عبرت بگيرند، و راه عبرت گرفتن آن است كه انسان عاقل به حالت آنها
بيانديشد و توجه كند كه آنچه به آنان رسيده خودشان باعث آن بودند، زيرا بر اثر
تكبر از اطاعت امر خدا سرپيچى كردند، و بر بندگان خدا فخر و مباهات نمودند، چنان
كه در قرآن به اين مطلب اشاره كرده است «قالَ الْمَلَأُ
الَّذِينَ اسْتَكْبَرُوا مِنْ قَوْمِهِ لِلَّذِينَ اسْتُضْعِفُوا لِمَنْ آمَنَ
مِنْهُمْ ... فَأَخَذَتْهُمُ الرَّجْفَةُ فَأَصْبَحُوا فِي دارِهِمْ
جاثِمِينَ^[1]» و از اين قبيل آيات و اشارات در قرآن
فراوان است، و كسى كه در اين امور انديشه كند به خود خواهد آمد و از ترس اين كه به
مثل عقوبتهاى آنها گرفتار شود، از قدم گذاردن در راه آنان خوددارى خواهد كرد.
2- آنها را امر مىكند كه از خفتن گردنكشان در ميان قبر پند و اندرز
بگيرند، ببينند آنان كه در دنيا بر خود مىباليدند و باد و تكبر داشتند چگونه
هنگام مرگ چهرهها و پهلوهايشان بر روى خاك نهاده شده و آن عزّت موهومى و غرور
خودخواهى به اين ذلت و خوارى واقعى تنزل يافته و از اين امر پند و اندرز
[1] سوره اعراف (7) آيههاى (75 و 78) يعنى: سردمداران قوم ثمود
كه تكبر ورزيدند به مؤمنان كه ضعيف شمرده مىشدند گفتند ...، پس ايشان را صاعقه
آسمانى فرا گرفت و همگى وارد صبح شدند در حالى كه در خانه خود به زانو در روى زمين
افتاده بودند.