كه به خوبى محفوظ مانده و رواياتى كه طبق ظنّ و گمان نقل شده است.

برخى از مردم در زمان رسول خدا (ص) اخبار دروغى به آن حضرت نسبت دادند تا آنجا كه روزى در ميان جمعيت بپا خاست و بر اين عمل اعتراض كرد و چنين فرمود:

«هر كس عمدا بر من دروغ بندد، جايگاهش آتش دوزخ و جهنم سوزان است‌ [1]» همانا كسانى كه براى تو اخبار و احاديث را نقل مى‌كنند از چهار گروه بيرون نيستند.

1- منافقان، منافق كسى است كه اظهار ايمان مى‌كند و خود را به اسلام نسبت مى‌دهد، از گناه نمى‌ترسد و دورى نمى‌كند، از روى عمد بر پيامبر خدا دروغ مى‌بندد، اگر مردم مى‌دانستند كه او منافق و دروغگوست حرف او را قبول نمى‌كردند، امّا مى‌گويند: او صحابى پيامبر است، رسول خدا را ديده و از او شنيده و مطالب را از آن حضرت دريافت كرده است، در نتيجه گفتار او را مى‌پذيرند، در حالى كه خداوند وضع منافقان را چنان كه بايد روشن ساخته و اوصاف آنان را براى تو بر شمرده است، امّا آنان پس از درگذشت پيامبر (ص) باقى ماندند و به پيشوايان ضلالت و گمراهى و كسانى كه با دروغ و بهتان مردم را به دوزخ مى‌كشاندند، تقرب جستند، كارهاى ايشان را تقليد كردند و آنها را فرمانروايان جامعه قرار داده و بر گردن مردم سوارشان كردند، و به وسيله ايشان به خوردن دنيا مشغول شدند، اصولا مردم، همراه پادشاهان و دنيا هستند، مگر كسى كه خداوند او را از گناه نگهدارى فرمايد. اين بود يكى از گروههاى چهارگانه.

2- اشتباه كاران، شخصى كه از رسول خدا چيزهايى شنيده ولى درست آن را حفظ نكرده است، پس دچار اشتباه شده ولى به عمد دروغ به پيامبر نبسته است، پس آنچه دارد و مى‌داند، روايت مى‌كند و به كار مى‌بندد، و مى‌گويد: من آن را از رسول خدا شنيده‌ام، در حالى كه اگر مسلمانان مى‌دانستند كه اشتباه كرده‌