شدن عمر جهان هستى خداى عالم را به ستوه نياورده است تا وى را براى نابود كردن آن شتابان سازد، بلكه با لطف خويش كليه موجودات را نظام بخشيد و با فرمان خود آنها را نگهدارى فرمود و به توسط قدرت كامله‌اش همه را مستحكم ساخت و بار ديگر پس از فناى موجودات آنها را به عالم وجود بر مى‌گرداند، بدون اين كه نيازى به آنها داشته باشد و يا كمكى از آنها بگيرد، و نه به منظور انتقال از حالت تنهايى و وحشت به سوى حالت آرامش و انس و نه از حالت جهل و نادانى به سوى علم و آگاهى و نه مى‌خواهد به آن وسيله از نيازمندى و فقر به سوى بى‌نيازى و ثروت برگردد و يا از خوارى و پستى به عزت و قدرت انتقال يابد.»

[شرح‌]

موضوع بحث در اين خطبه توحيد مطلق پروردگار و تنزيه ذات اقدس وى از ويژگيهاى ناروا مى‌باشد و به اين منظور او را از صفات ناروا دور دانسته است:

(40959- 40956)

1- ما وحده من كيّفه،

در اين عبارت دو قسم از اقسام دلالتهاى منطقى نهفته است، مطابقه و التزام الف: بطور مطابقه بر اين امر دلالت دارد كه هر كس خداى را به كيفيت ستايد يكتايى وى را بيان نكرده است ب: لازمه اين معنا آن است كه خداى را به اين طريق ستودن جايز نيست.

تعريف كيفيت: در آغاز براى اين كه روشن شود چرا توصيف خداوند بدين گونه روا نيست كيفيت يا كيف را تعريف مى‌كنيم و آن ويژگى ثابت و صفتى است كه بر اشياء و موجودات عارض مى‌شود و هيچ گونه قسمت و نسبتى نمى‌پذيرد [1] و با اين تعريف و قيودى كه براى آن ذكر شد از بقيّه اعراض جدا مى‌شود، و اين عرض داراى چهار قسم اصلى است كه هر كدام نيز داراى چند بخش مى‌باشند: