[لغات‌]

(سعدان): بوته خارى كه خارهايش از سه جهت تيزى دارد چنان كه به هر طرف روى زمين قرار گيرد روى دو پايه مى‌ايستد.

(مصفّد): بسته شده به زنجير يا چيز ديگرى.

(قفول): برگشتن از سفر (إملاق): شدت فقر و بى‌چيزى (استماحه): درخواست بخشش كردن (عظلم): گياهى است كه به عربى آن را نيل مى‌گويند و نيز به معناى گياه ديگرى هم گفته‌اند كه در رنگ كردن اشياء به كار مى‌رود.

(دنف): شدت بيمارى.

(ميسم): اثر داغ و سوختگى با آتش.

(سجّرها): آن را بر افروخته و شعله‌ور كرده است.

(شنئتها): آن را نمى‌پسندم.

(هبلته الهبول): زنان در عزايش بنشينند.

(خباط): بيمارى است مانند جنون و ديوانگى ولى ديوانگى نيست و مختبط كسى است كه نزد شخصى به منظور كمك خواهى مى‌آيد، با اين كه هيچ گونه سابقه‌اى و مناسبتى با وى ندارد، نه خويشاوندى و نه شناخت دو جانبه يعنى هيچ مجوّزى براى درخواست كمك ندارد و مناسبتى هم براى كمك كردن به او وجود ندارد.

(جنّه): ديوانگى (هجر): هذيان (جلب الشعير): پوست جو.

[ترجمه‌]

«به خدا سوگند، اگر شب را با كمال ناراحتى روى خار سعدان به سر برم، و يا در حالى كه دست و پايم به زنجير بسته بر روى زمين كشيده شوم، بيشتر دوست مى‌دارم از اين كه روز قيامت خدا و رسولش را در حالى ملاقات كنم كه بر بعضى از بندگان ستم كرده و چيزى از كالاهاى پست دنيا را از كسى از روى غصب تصرف كرده باشم، چگونه بر كسى ستم روا دارم به خاطر جانى كه به زودى كهنه و پوسيده مى‌شود و در زير خاك ماندن آن بطول مى‌انجامد.

به خدا سوگند عقيل را در نهايت تنگدستى ديدم كه از من درخواست مى‌كرد تا از گندم شما (مسلمانان) مقدارى به او بدهم، و كودكانش را مشاهده كردم كه از فقر چنان ژوليده مو و تيره رنگ بودند كه گويا چهره‌هايشان با نيل رنگ شده بود، چند مرتبه پيش مى‌آمد و بطور مكرّر حرف خود را اظهار مى‌كرد، من به‌