محاسبه نفس، به خيانت آن و زيانهايى كه در طول عمر براى آنان كسب كرده است آگاه شده‌اند.

(52970- 52963)

لكلّ باب ... يد قارعة،

امام (ع) با بيان اين كه، اهل ذكر و اولياى خدا تمام درهاى تضرع و زارى به سوى خدا را مى‌كوبند به اين مطلب اشاره فرموده است كه تمام افكار و انديشه‌هاى خود را متوجه قبله حقيقت كرده‌اند تا از اشراقها و درخشندگيهاى وجود حق تعالى كسب نور و از درياى بى‌پايان كرم او طلب جود و بخشش كنند.

(52981- 52971)

يسألون ... المنادح،

در اين قسمت به گستردگى فضل و بخشش خداوند و اين كه ذات اقدس او كريمترين كريمان است اشاره شده تا بيان كند كه او سزاوارترين بخشنده‌اى است كه بايد از او خواست و شايسته‌ترين مقامى است كه بايد به او ناليده تا آنچه مورد ميل و رغبت است ببخشايد.

(52991- 52982)

فحاسب نفسك ...،

در آخرين مرحله، حضرت پس از شرح حالات اهل ذكر و سرانجام كار آنها به عنوان نصيحت مى‌فرمايد، اى انسان خويشتن را درياب و هم اكنون حساب كار خود را بكن زيرا نفسى كه در اين جهان صاحبش آن را مورد محاسبه قرار ندهد، در قيامت خداوند متعال كه سريعترين حسابگران است به حساب آن خواهد رسيد، در حقيقت اين فرمايش اخير امام جمله‌اى است تهديدآميز، براى كسانى كه در دنيا از حساب كردن نفس خود غفلت مى‌كنند.