براى برخى مردگان پيدا مى‌شود نادرست است، جواب گوييم كه: هراس و ناله‌اى كه از مردگان در قبر نفى شده در مورد امورى است كه معمولا مشاهده و شنيدن آن براى ما، در دنيا باعث هراس و بى‌تابى مى‌شود و حال آن كه عذاب قبر و هول و هراسهاى پس از آن، از امور آخرت است، و از نبودن حزن و اندوه خاص، نفى كلّى آن لازم نمى‌آيد.

مطلب ديگرى كه حضرت به آن توجه داده‌اند آن است كه غيبت و حضور ساكنان قبور مانند اهل دنيا نيست، زيرا كه غايب در دنيا معمولا اميد بازگشتش مى‌رود و كسى هم كه در دنيا شاهد است حضور هم دارد، امّا خفتگان در گور، با آن كه اجسادشان نزد ما حاضرند. ارواح و نفوس آنان از نظر ما پنهانند، و چون نمى‌توانند بر گردند ناگزير به آنها مى‌گويند: غايبانى كه انتظار حضورشان نمى‌رود و شاهدانى كه حضور ندارند.

(52189- 52163)

و ما عن طول عهدهم ... سكونا،

يعنى اين كه ما از چگونگى حالات مردگان آگاهى نداريم و خانه‌ها و منازل آنان در نظر ما خاموش و بى‌صداست، به اين دليل نيست كه مدتهاى طولانى از جدايى ميان ما و ايشان گذشته است و نه جاى اقامت آنان بسيار از ما دور است، بلكه اين جام شراب مرگ است كه چون آن را نوشيده‌اند، زبان گويايشان را لال و نيروى شنوايى آنها را كر و جنبشهاى فعّالانه آنان را به سكون و بى‌حركتى مبدّل كرده است و گرنه شخصى كه تازه از دنيا رفته و پيش ما افتاده است و هنوز او را به گورستان حمل نكرده‌ايم، ما را مشاهده مى‌كند، در صورتى كه ما از وضع او بى‌خبريم و منزل و جايگاه پيشين او به نداى ما پاسخى نمى‌دهد. امام (ع) در متن خطبه كورى را به اخبار و كرى را به منازل و خانه‌ها نسبت داده‌اند و اين از باب مجاز است چنان كه مى‌گويند: نهاره صائم و ليله قائم براى مبالغه در روزه گرفتن روز و تهجد شب.