داراى مراتب متعدّد است، به اعتبارى مطمئنّه، و به اعتبار ديگر امّاره، و در مرحله‌اى لوّامه است، همچنين از نظر عاقله و از نظر ديگر شهويّه و در مرحله‌اى غضبيّه است، و در اين جا اشاره به مراتب سه گانه اخير است كه گراميترين آنها نفس عاقله است، زيرا همين نفس عاقله است كه پس از مرگ نيز باقى و پايدار مى‌ماند، و مستحقّ ثواب يا عقاب مى‌گردد و در باره آن توصيه و سفارش شده است، و مقصود از اين هشدار اين است كه انسان نفس خود را كاملا از آنچه موجب هلاكت او در آخرت مى‌گردد حفظ كند، و اين به وسيله استقامت در دين خدا و سلوك در راه او ميسّر مى‌گردد، از اين رو فرموده است: خداوند راه حقّ را براى شما آشكار و گذرگاههاى آن را برايتان بيان كرده است، در برخى از نسخه‌ها أنار طرقه نقل شده است يعنى با آيات و انذارهاى خود راههاى آن را روشن كرده است.

پس از اين امام (ع) به پايان و نتيجه راه حقّ و باطل اشاره كرده و فرموده است: پايان كار يا بد بختى دائمى و يا سعادت هميشگى است، و سپس براى بار ديگر تشويق مى‌كند كه توشه آخرت برگيرند و پيش از اين بيان فرموده بود كه توشه آخرت تقوا و پرهيزگارى است چنان كه خداوند متعال فرموده است: «وَ تَزَوَّدُوا فَإِنَّ خَيْرَ الزَّادِ التَّقْوى‌ [1]»، مراد از ايّام بقا دوران پس از مرگ است، اين كه فرموده است:

قد دللتم على الزّاد آيه‌اى است كه خداوند در آن مردم را به چگونگى توشه آخرت دلالت، و به كوچ كردن و شتافتن امر كرده است، و آن آيه شريفه‌ «سارِعُوا إِلى‌ مَغْفِرَةٍ مِنْ رَبِّكُمْ وَ جَنَّةٍ ... [2]» مى‌باشد، همچنين آيه‌ «فَفِرُّوا إِلَى اللَّهِ‌ [3]» است، ليكن بطور كلّى همه اوامرى كه در باره اعراض از دنيا و دورى جستن از آن است مستلزم ترغيب مردم به وارستگى و دل از دنيا كندن است، زيرا منظور از كوچ‌

[2] سوره آل عمران (3) آيه (133) يعنى: به سوى آمرزش پروردگارتان و بهشتى ... بشتابيد.

[3] سوره ذاريات (51) آيه (50) يعنى: پس به سوى خداوند بگريزيد.