امام (ع) در اين گفتار از دورانى خبر مىدهد
كه به گونهاى كه ذكر فرموده پس از او فرا مىرسد، و ما اين دوران را ديده و
نسلهاى پيش از ما نيز آن را مشاهده كردهاند، زيرا پنهان بودن حقّ و پيدايى باطل،
در اين ازمنه امرى آشكار و ملموس است، اين كه فرموده است چيزى از حقّ پوشيدهتر، و
از باطل آشكارتر نيست بر سبيل مبالغه است و همچنين است اين جمله كه: چيزى از دروغ
بستن به خدا و پيامبرش بيشتر و فراوانتر نيست، در اين باره از شعبه [1] كه امام محدّثان بوده روايت شده كه گفته است: نه
دهم احاديث دروغ است، و نيز از دار قطنى [2]
نقل شده كه: حديث صحيح در ميان احاديث ديگر همچون موى سپيدى است كه در گاو سياه
يافته شود.
(29344- 29303)
فرموده است: و ليس عند أهل ... تا حفظته.
شرح اين مطلب در ذيل خطبه امام (ع) در نكوهش كسانى كه در ميان امّت،
حكومت و فرمانروايى مىكنند و شايستگى آن را ندارند بيان شده است، اين كه فرموده
است حاملان قرآن آن را كنار مىگذارند و از آن دست مىكشند، مراد اين است كه تلاوت
كنندگان قرآن از تدبّر و تفكّر در آيات آن و به كار بستن احكامش روگردان مىشوند،
و منظور از جمله تناساه حفظته نيز چشم پوشى از اجراى اوامر و نواهى كتاب خدا و
بىاعتنايى در پيروى از آن است.
(29383- 29345)
فرموده است: فالكتاب ... تا و إن اجتمعتا.
منظور از اهل كتاب كسانى هستند كه پايبند عمل به آنند، و چون مردم
دورانى كه توصيف شد توجّهى به كتاب خدا ندارند طبعا اهل قرآن و كسانى كه
[1] شعبة بن حجّاج بن ورد أزدى بصرى مكنّا به ابو بسطام متوفّاى
سال 160 هجرى از ائمه دانشمندان علم حديث و تفسير است. فرهنگ دهخدا (مترجم).
[2] علىّ بن عمر بن احمد بن مهدى بغدادى دارقطنى مكنّا به ابو
الحسن، شافعى يا شيعى مذهب بوده، صاحب كتاب معروف السّنن است كه در سال 385 ه در
بغداد وفات كرده است. همان مأخذ (مترجم).