(18064- 18048)

قوله عليه السلام: اذا قلصت حربكم:

جمله فوق تفسيرى است بر امور ناپسندى كه لزوما روزى بر آنها نازل مى‌شد.

لفظ «تقليص»- جمع كردن لباس «تشمير»- دامن به كمر زدن، استعاره از جنگ آورده شده است، جهت استعاره، تشبيه كردن جنگ، به كوششگرى است كه فوق العاده در كارش جدّى باشد. بدين توضيح كه شخص جدّى و تلاش گر، هرگاه بر انجام كارى تصميم جدّى بگيرد، دامن لباسهاى بلند خود را از پايين جمع و به كمر مى‌زند، تا دست و پا گير نباشد و آمادگى كامل بر انجام كار پيدا كند، و با تمام وجود خود را آماده سازد و بدين سان هرگاه جنگ بخواهد پا بميدان گذارد تمام كوشش خود را براى نزول آماده مى‌سازد و بر مردم وارد مى‌شود.

لفظ «واو» در عبارت «و ضاقت» براى عطف آمده و فعل ضاقت را بر شمرّت عطف گرفته است و فعل «تستطيلون» بعنوان حال در موضع نصب قرار دارد.

(18070- 18065)

قوله عليه السلام: حتى يفتح اللّه لبقيّة الأبرار منكم‌

آنان كه در زندگانى و ديانت تسليم بنى اميّه باشند، خداوند راه‌گشاى ابرار و نيكان مى‌شود و به دست آنان هلاكت و زوال دولت بنى اميّه را فراهم مى‌سازد.

(18079- 18071)

قوله عليه السلام: انّ الفتن اذا أقبلت تشبّهت:

يعنى فتنه در آغاز امر و در ذهنيّت مردم شبيه حق است، امّا پس از آن كه كار خود را به انجام رساند و بازگشت مردم مى‌فهمند كه فتنه بوده است (ولى ديگر بسيار دير شده، هرج و مرج رواج يافته، و كارها بشدّت بر اثر فتنه و آشوب در هم ريخته شده است.)

پس از بازگشت فتنه، بيشترين اثر نامطلوب فساد آن در دولتها پديد مى‌آيد و تمام مردم بوضوح در مى‌يابند كه آنچه دولتها انجام مى‌دهند فتنه و فساد و گمراهى از راه خداست؛ و همين فهم عمومى از فساد دولتها نشانه از بين رفتن فتنه و بشارتى بر پايان يافتن ظلم در آن مقطع زمانى است.

(18084- 18080)

قوله عليه السلام: ينكرن مقبلات و يعرفن مدبرات:

اين جمله امام (ع)