خداوند معلوم و روشن است.

11- خداوند بر تمام درّ و مرجانهايى كه صدفها در درون خود مى‌پرورانند و هر آنچه امواج دريا، مانند گوهرها و حيوانات به همراه دارند و حضانت مى‌كنند واقف است. لفظ حضانت را كه به معنى سرپرستى است به ملاحظه تشبيه كردن امواج به حيواناتى كه بر تخم و بچّه‌هاى خود مراقبت مى‌كنند، استعاره به كار برده است.

12- حق تعالى بر جلوه‌هاى نور كه از تيرگى ظلمت بدورند مطلع است.

لفظ «نور» استعاره از معارف و شناخت خداوند متعال بوده و ضمير در «عليها» به زمين باز مى‌گردد، و مقصود از قرارگاه نطفه رحم مادران است.

لفظ «نقاعة» از جايگاه خون حيض استعاره است، و چنان كه قبلا دانستى «مضغه» به بعضى از مراحل خلقت فرزند گفته مى‌شود و منظور از «ناشئة الخلق» «ايجاد كردن آفريده‌هاست» 13- قوله عليه السلام: لم يلحقه فى ذلك كلفة الى قوله و لا فترة كلفت، كارى است كه انجام دهنده را بسختى و مشقت افكند و اين مشقّت يا به دليل ضعف نيروى فاعل و يا ضعف وسيله كار و يا به دليل ناتوانى علمى است كه فاعل از تصوّر آنچه مى‌بايست انجام دهد داشته است، و خداوند از تمام اين امور پاك و منزه است، زيرا ضعيف بودن خداوند در هر يك از اين سه مرحله لازمه‌اش نيازمندى است، و حق تعالى غنّى بالذّات و بى نياز است؛ و هر يك از عوارض امور فوق نيز از خداوند بدور است؛ زيرا هر يك از موانع علوم و نفوذ آنها بر ذاتى مستلزم وجود جايگاه و مثليّت بر خداوند مى‌شود. در صورتى كه ذات بارى تعالى از مكان و مثل و مانند داشتن پاك و منزّه است. (با توضيح فوق روشن شد كه كلفت و مشقّتى بر حق تعالى عارض نمى‌شود) امّا دليل عدم خستگى و ملال خداوند اين است، كه مفهوم ملال و