سپس حضرت محمّد (ص) را بر تمام انبياء أولو العزم اولويّت بخشيد و در فضيلت آن بزرگوار فرمود: وَ كانَ فَضْلُ اللَّهِ عَلَيْكَ عَظِيماً [1] و او را پايان انبياء و ختم كمال پيامبران قرار داد و فرمود: وَ لكِنْ رَسُولَ اللَّهِ وَ خاتَمَ النَّبِيِّينَ‌ [2].

فايده چهارم: چهارمين فايده‌اى كه در اين بخش از كلام امام (ع) وجود دارد اين است كه فرمود: و جعله اوّل جبلّته؛ از اين عبارت چنين به نظر مى‌رسد كه آدم (ع) اوّلين موجود از نوع انسان بوده است كه پا در عرصه وجود نهاده و اين كه معناى جمله: و المخاطرة بمنزلته يعنى مستحق قرب و نزديكى بخداوند گرديد. و اين كه فرمود: موافاة لسابق علمه؛ اشاره به اين است كه تحقّق وجود آدم بر قلم قدرت و قضاى حتمى الهى گذشته بود و گريزى از ايجاد نبود.

فايده پنجم: قوله عليه السلام: فاهبطه بعد التّوبة آدم (ع) را پس از پذيرفتن توبه‌اش بر زمين هبوط داد. بعضى گفته‌اند منظور از «آدم» نفوس نوع بشر است و پيش از اين ثابت شد كه نفوس بشرى امرى حادث است.

نظر ديگر اين است كه مقصود از آدم شخص اوّل از نوع انسان است.

توبه قبل از هبوط توبه‌اى است كه فرزندان معصيت كار آدم در آينده از گناهان خود خواهند كرد و توبه بالقوّه آنها بالفعل براى خداوند معلوم است، توبه آنها پيش از سقوط كامل نفسانيشان از درجه عرفان و توجّه عميق به آباد كردن زمين و سرگرم شدن به كشاورزى و ايجاد نسل مى‌باشد.

پيامبران (ع) از مباحات صرف‌نظر كرده و بمستحبّات مى‌پرداختند و اهمّ كار انبيا عبادت و مطالعه انوار كبريايى حق بود، و غفلت از خدا را گناه دانستند.

و بازگشت از غفلت را توبه مى‌شمردند. چنان كه پيامبر (ص) مى‌فرمايد: بنا بر اين،

[2] سوره احزاب (33) آيه (40): ولى تو رسول خدا و خاتم انبيا هستى.