خوارى و ذلّت از دست دادن عقل و آگاهى مهر
خورده و تثبيت شده است. جمله استعارهاى است، بمانند سخن حق تعالى: وَ ضُرِبَتْ عَلَيْهِمُ الذِّلَّةُ وَ الْمَسْكَنَةُ[1].
با اين توضيح كلمه «اسهاب» به معناى از دست دادن خرد است.
وجه مشابهت در استعاره فراگيرى و فروپوشى، خوارى است، چنان كه ساختمان
و بارگاه برافراشته، افراد داخل خود را مىپوشاند. و يا لازمه خوارى و بيچارگى،
كمخردى است. چنان كه فلسفه وجودى گل اين است كه ديوار را مىپوشاند:
احتمال ديگر در مفهوم كلمه «اسهاب» پر حرفى بدون فايده است، زيرا
انسان به هنگام وحشت و ترس بسيار، سخنان نابجا بر زبان جارى مىكند، ولى از گفتار
زيادش نتيجهاى نمىگيرد و ساير امور مانند: پيروى نكردن از حق عدم پيروزى بر
دشمن، انصاف و عدالت نديدن از خصم و مشكلات فراوان ديگر ناشى از ترك جهاد در راه
خدا با كفّار است در حالى كه امكان پيكار با دشمن را داشته است. به نحوى روشن است
كه همه اين امور مورد تنفّر است و براى افراد زيان دنيا و آخرت را به دنبال دارد.
در قرآن مجيد، آيات فراوانى در ترغيب به جهاد و فضيلت آن نازل شده
است از جمله: لا يَسْتَوِي الْقاعِدُونَ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ غَيْرُ أُولِي
الضَّرَرِ وَ الْمُجاهِدُونَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ بِأَمْوالِهِمْ وَ أَنْفُسِهِمْ
فَضَّلَ اللَّهُ الْمُجاهِدِينَ بِأَمْوالِهِمْ وَ أَنْفُسِهِمْ عَلَى
الْقاعِدِينَ دَرَجَةً ...
لا يَسْتَوِي الْقاعِدُونَ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ غَيْرُ أُولِي الضَّرَرِ وَ
الْمُجاهِدُونَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ[2]؛
در جايى ديگر مىفرمايد: وَ جاهِدُوا فِي اللَّهِ حَقَ
[1] سوره بقره (2) آيه (58): خوارى و بيچارگى بر قوم يهود مسجّل و
مسلم گرديد.
[2] سوره نساء (4) آيه (95): مؤمنانى كه بدون عذر از پيكار
كنارهگيرى مىكنند با پيكارگرانى كه با مال و جان خويش در راه خدا جهاد مىكنند
برابر نيستند ... مجاهدان نسبت به افرادى كه از جهاد كنارهگيرى مىكنند پاداش
بزرگى دارند درجات و آمرزش از جانب خداوند از آن مجاهدان است.