ماه هر روزى در يكى از منازل ياد شده فوق قرار دارد؛ چنان كه خداوند متعال مى‌فرمايد: لَا الشَّمْسُ يَنْبَغِي لَها أَنْ‌، ... ذلِكَ تَقْدِيرُ الْعَزِيزِ الْعَلِيمِ^ [1].

(16384- 16372)

قوله عليه السلام: ليميّز بين اللّيل و النّهار إلى قوله بمقاديرهما

يعنى اندازه‌گيرى مسير و حركت مشخّص كننده ماه و سال است. پيش از اين در خطبه اول تفسير و تفصيل اين مطلب گذشت.

(16389- 16385)

قوله عليه السلام: ثمّ علّق فى جوّها فلكها

پس از آن كه امام (ع) اشاره به كيفيت تركيب ستارگان كرد حال با بيان اين عبارت اشاره به جايگاه استقرار ستارگان كرده مى‌فرمايد: هر يك در فضاى فلك خود آويخته هستند.

اگر بپرسى كه امام (ع) ابتدا فرموده بود، كه ستارگان و سيّارات معلق نيستند و در اين عبارت مى‌فرمايد در جو فضاى فلك شان آويخته‌اند معناى اين دو كلام را چگونه توجيه مى‌كنيد؟

در پاسخ مى‌گوييم: تعليق و وابستگى امرى نسبى است به اعتبارى مى‌توان گفت معلّق و وابسته‌اند، و به اعتبارى مى‌شود گفت وابسته نيستند. در عبارت اوّل كه فرمود وابسته نيستند، منظور اين است كه به جسم ديگرى در ما فوق خود، وابستگى ندارند. و مقصود از وابستگى در عبارت دوّم اين است كه در فضا به قدرت و اراده خداوند معلّق و وابسته هستند. ميان اين دو كلام تناقض و منافاتى نيست.

و فلك اسم جنس است براى هر جسم مدوّرى كه بر آن اين نام صدق كند.

(16405- 16390)

قوله عليه السلام: و ناط بها زينتها من خفيّات دراريها و مصابيح كواكبها:

اين كلام امام (ع) شبيه كلام خداوند است كه فرمود: وَ زَيَّنَّا السَّماءَ الدُّنْيا بِمَصابِيحَ‌ [2].

و اين سخن حضرت كه گوش فرا دارنده به آسمانها، با تيرهاى شهاب هدف‌

[2] سوره فصلت (41) آيه (12): ما آسمان دنيا را با چراغهايى زينت داديم.