گرفته مى‌شوند، شبيه اين فرموده حق تعالى است، كه: إِلَّا مَنْ خَطِفَ‌ [1].

توضيح اين بيان امام (ع) پيش از اين به تفضيل داده شد. در باره اين كه چرا امام (ع) كلمه «شهب» را تكرار كرده‌اند، بايد گفت كه ذكر شهاب در جمله اول براى بيان اين حقيقت بود كه شهب دامى براى شياطين بحساب مى‌آيند، و در جمله دوّم براى بيان اين حقيقت است كه گوش فرا دارندگان به آسمان با شهابهاى پرّان رمى شده و دور مى‌گردند. (بعبارت روشن‌تر) شهب در يك جمله بمعنى كمين گاه و در جمله‌اى ديگر بمعنى تير به كار رفته، تكرار سخن براى فزونى معنى است.

(16424- 16406)

قوله عليه السلام: و أجراها على اذلال تسخيرها:

اين عبارت امام (ع) مانند اين آيه شريفه است كه: إِنَّ رَبَّكُمُ اللَّهُ الَّذِي خَلَقَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ^ [2] مقصود از «إذلال» يا ذلّة: ممكن بودن، حاجت داشتن و نيازمند ايجاد و اداره بودن است. و منظور از ثوابت و سيّار كه در كلام امام (ع) آمده است، هر كدام مفهوم خاصّى دارد كه ذيلا شرح مى‌دهيم: مقصود از سيّارات هفت ستاره است و عبارتند از:

زحل، مشترى، مرّيخ، خورشيد، زهره، عطارد و ماه.

خورشيد و ماه را «نيّرين» و پنج ستاره ديگر را «متحيّرين» مى‌گويند: دليل متحيّر گفتن به اين ستارگان اين است كه حركت مستقيم انجام مى‌دهند و پس از توقّفى كوتاه به جايگاه اوّل بازگشت نموده، و پس از توقّفى ديگر بحال استقامت، باز مى‌گردند. امّا خورشيد و ماه، همواره حالت استقامت و يكنواختى دارند. و ديگر ستارگان آسمان جز اين هفت ستاره كه ياد شد، ثوابت شمرده مى‌شوند، و در فلك هشتم قرار دارند. هر يك از هفت ستاره سيّار حركتى مخصوص به خود دارد، كه مخالف حركت ستارگان ديگر است.

[2] سوره نحل (16) آيه (12): خورشيد و ماه و ستارگان تسخير فرمان اويند.