آرزوهاى دور و دراز در باره لذتهاى دنيا نهى مى‌كند. چنان كه قبلا متذكر شديم، اين آرزوها آخرت را به دست فراموشى مى‌سپارند.

(9789- 9779)

امام (ع) عبارت: «و لا يغلبنّكم‌

را براى تذكّر اين حقيقت كه مغلوب آرزوهاى خود نگردند و به دفاع از حفظ سعادت خود برخيزند، آورده است، و سپس نهى مى‌فرمايند كه توهّم طولانى بودن عمر و بعيد شمردن غايت زندگى كه همانا مرگ است، فريب‌شان ندهد، زيرا طولانى دانستن عمر و دور شمردن مرگ دل را سخت كرده و موجب غفلت و بى‌خبرى از ياد خدا مى‌شود، چنان كه خداوند متعال مى‌فرمايد: أَ لَمْ يَأْنِ لِلَّذِينَ آمَنُوا أَنْ تَخْشَعَ قُلُوبُهُمْ لِذِكْرِ [1].

چنان كه توضيح داده شد اوّلين موضوعى كه در خطبه بررسى شده است ناپايدارى دنيا و لزوم حذر از آن بود.

(9841- 9792) 2- موضوع دوّمى كه در خطبه بدان توجّه داده شده، آگاه ساختن مردم از ثواب و عقاب بزرگ خداوند است، پس از آن كه حضرت دنيا را تحقير كرده و از آن برحذر داشت، به كوچ كردن از دنيا دستور داده و سپس اشاره فرموده است به چيزهايى كه شايسته است بزرگ داشته شوند و توجّه بدانها معطوف شود، و سزاست كه به آنها اميد نيست و يا از آنها خائف و ترسان بود، عبارتند از: پاداشهاى خداوندى و يا عقاب و كيفرهاى اخروى، ثواب و عقاب خداوند بسيار عظيم، و در خور توجّه عميق است. اسبابى كه بدان انسانها كسب ثواب و دفع عذاب مى‌نمايند، به نسبت اميدوارى در جلب ثواب و دفع عقاب، بسيار اندك و ناچيزاند. وسايلى كه افراد به كار مى‌گيرند عبارتند از: شدّت تألّم و ناراحتى، توجّه و التفات به خداوند، همواره نيايش به درگاه خداوند داشتن و تضرّع و زارى كردن، مانند بيتابى و التهابى كه راهبان دارند و از دنيا قطع علاقه‌

ترجمه شرح نهج البلاغه(ابن ميثم) ج‌2 350 حضرت فرموده است: و ابتاعوا ما بقى الى قوله عنكم، ..... ص : 350