آرزوهاى دور و دراز در باره لذتهاى دنيا نهى
مىكند. چنان كه قبلا متذكر شديم، اين آرزوها آخرت را به دست فراموشى مىسپارند.
(9789- 9779)
امام (ع) عبارت: «و لا يغلبنّكم
را براى تذكّر اين حقيقت كه مغلوب آرزوهاى خود نگردند و به دفاع از
حفظ سعادت خود برخيزند، آورده است، و سپس نهى مىفرمايند كه توهّم طولانى بودن عمر
و بعيد شمردن غايت زندگى كه همانا مرگ است، فريبشان ندهد، زيرا طولانى دانستن عمر
و دور شمردن مرگ دل را سخت كرده و موجب غفلت و بىخبرى از ياد خدا مىشود، چنان كه
خداوند متعال مىفرمايد: أَ لَمْ يَأْنِ لِلَّذِينَ آمَنُوا
أَنْ تَخْشَعَ قُلُوبُهُمْ لِذِكْرِ[1].
چنان كه توضيح داده شد اوّلين موضوعى كه در خطبه بررسى شده است
ناپايدارى دنيا و لزوم حذر از آن بود.
(9841- 9792) 2- موضوع دوّمى كه در خطبه بدان توجّه داده شده، آگاه
ساختن مردم از ثواب و عقاب بزرگ خداوند است، پس از آن كه حضرت دنيا را تحقير كرده
و از آن برحذر داشت، به كوچ كردن از دنيا دستور داده و سپس اشاره فرموده است به
چيزهايى كه شايسته است بزرگ داشته شوند و توجّه بدانها معطوف شود، و سزاست كه به
آنها اميد نيست و يا از آنها خائف و ترسان بود، عبارتند از: پاداشهاى خداوندى و يا
عقاب و كيفرهاى اخروى، ثواب و عقاب خداوند بسيار عظيم، و در خور توجّه عميق است.
اسبابى كه بدان انسانها كسب ثواب و دفع عذاب مىنمايند، به نسبت اميدوارى در جلب
ثواب و دفع عقاب، بسيار اندك و ناچيزاند. وسايلى كه افراد به كار مىگيرند عبارتند
از: شدّت تألّم و ناراحتى، توجّه و التفات به خداوند، همواره نيايش به درگاه
خداوند داشتن و تضرّع و زارى كردن، مانند بيتابى و التهابى كه راهبان دارند و از
دنيا قطع علاقه
[1] سوره حديد (57) آيه (16): نهايت عمر براى آنان طولانى فرض شده
دلهايشان سخت گرديده، آرى بيشتر آنان بدكاران هستند.
ترجمه شرح نهج البلاغه(ابن ميثم) ج2
350 حضرت فرموده است: و ابتاعوا ما بقى الى قوله عنكم، ..... ص
: 350