بخشش و كرمش برابرى نمى‌كند با وجودى كه ريزه‌خوار نعمتهاى خداوند از عهده شكر نعمتش بر نمى‌آيد».

پس از اداى حمد خداوند مقدمة الجيش سپاهم را گسيل داشتم. و به آنها فرمان دادم كه از كناره نهر فرات نروند، تا فرمان مجدّد من به آنها برسد. صلاح در اين دانستم كه خود از فرات گذشته، نزد عده‌اى از شما كه در كناره‌هاى (دجله) ساكنند بروم و آنها را براى پيوستن به شما عليه دشمنانتان به منظور تقويت نيرو بسيج كنم.

[شرح‌] (9439- 9400)

سيد رضىّ (ره) فرموده‌اند: مقصود حضرت از لغت «ملطاط» در اين خطبه، جهتى است كه پيشگامان سپاه را فرموده بود در آنجا متوقف شوند، يعنى كناره‌هاى رود فرات گاهى به كنار دريا «ملطاط» گفته مى‌شود، ولى در اصل اين لغت براى زمين هموار و مسطّح وضع گرديده است.

منظور امام «ع» از واژه نطفه در اين عبارت آب فرات است، بكار بردن نطفه براى آب فرات از عبارات غريب و شگفت‌آور است مى‌گويم (شارح) اين خطبه را حضرت در سال سى و هفت هجرى پنج روز از ماه شوّال باقى مانده بود، هنگامى كه در نخيله لشكرگاه معروف بيرون كوفه اردو زده و قصد رفتن به صفين را داشت ايراد فرمود.

(9399- 9339) مقصود امام (ع) از مقيّد كردن سپاس خدا به تكرار دو، وقت يا دو، حالت، براى بيان اين حقيقت است كه ستايش خداوند همواره بايد استمرار داشته باشد؛ بعلاوه قيدهايى كه در كلام حضرت آمده فوايدى را به شرح زير در بر دارد:

1- اين كه فرموده‌اند: «هرگاه شب وارد شود و تاريكى همه جا را بپوشاند»، براى توجّه دادن به نهايت قدرت خداوند متعال در پياپى آوردن شب و روز است‌