است. فروتنى و خوش برخوردى، به نفع خود اغنياست و سبب مى‌شود كه، مستمندان نسبت به آنها احساس نفرت نكنند، اين نتيجه و ثمره همان مصلحتى است، كه ثروتمندان جوياى آن هستند.

خداوند متعال با همين طريقه و روش پيامبرش (ص) را تربيت فرموده است، آنجا كه دستور مى‌دهد:

وَ اخْفِضْ جَناحَكَ لِمَنِ اتَّبَعَكَ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ‌ [1] به حقيقت روشن است، كه رمز اين دستور، ايجاد مهربانى و محبّت، در ميان مسلمانان و احساس آرامش، در كنار رسول خدا (ص) است و با اين طرز رفتار، سخن آن حضرت را پذيرفته، و با اعتماد به كلامش، اطرافش را مى‌گيرند.

پر واضح است كه هيچ يك از اين فوايد، در زمينه بدخلقى و خود بزرگ بينى حاصل نمى‌شود؛ چنان كه خداوند مى‌فرمايد: ... فَبِما رَحْمَةٍ مِنَ اللَّهِ لِنْتَ لَهُمْ وَ لَوْ كُنْتَ فَظًّا غَلِيظَ الْقَلْبِ لَانْفَضُّوا مِنْ حَوْلِكَ فَاعْفُ عَنْهُمْ وَ ... [2]

توضيح مطلب فوق پيرامون تربيت ثروتمندان، بدين سبب بود كه منظور از حاشيته خطاب به اغنيا باشد. اما اگر مقصود از لفظ «حاشيته» در كلام حضرت، خدمت‌گزاران و پيروان باشند، سخن حضرت، به طريق ديگر جنبه تربيتى و فروتنى براى آنان را دارد، به شرح ذيل:

قاعدة، خدمتكاران و اطرافيان، حافظ آبروى انسانند، و درجه خردمندى شخص را تعيين مى‌كنند. مديريّت، حسن تدبير، مصلحت و شايستگى انسان، به ميزان سختگيرى و درشتخويى، و يا نرمخويى و فروتنى خدمتكاران او نسبت به مراجعه كنندگان و مردم بستگى دارد و موجب نزديكى، يا دورى، خشم يا

[2] آل عمران (3) آيه (153): اگر درشت‌خو و سخت‌دل بودى از اطرافت پراكنده مى‌شوند براى آنان آمرزش بخواه.