براى هر يك از دنيا و آخرت فرزندانى است،
شما سعى كنيد از فرزندان آخرت باشيد نه از فرزندان دنيا به اين دليل كه در روز
قيامت هر فرزندى بمادر خويش مىپيوندد. امروز، روز كار است و نه روز حساب و فرداى
قيامت روز حسابرسى بوده و روز عمل نيست.»
[شرح]
(8837- 8797) امّا شرح بيانات حضرت در اين فراز، مقصود امام (ع) از
بيان اين فصل، برحذر داشتن از پيروى هواى نفس، و آرزوى طولانى داشتن در دنياست،
زيرا اين دو، بيشتر از هر چيز سبب هلاكت و تباهى مىشوند، و دورى از اين دو خصلت
بهترين وسيله خلاص و رهايى است، چنان كه خداوند متعال مىفرمايد:
فَأَمَّا مَنْ طَغى وَ آثَرَ الْحَياةَ الدُّنْيا فَإِنَّ
الْجَحِيمَ هِيَ الْمَأْوى وَ أَمَّا مَنْ خافَ مَقامَ رَبِّهِ وَ نَهَى
النَّفْسَ عَنِ الْهَوى ...[1]
امام (ع) به دنبال برحذر داشتن از پيروى هواى نفس و آرزوى طولانى، امور آخرت را
يادآورى فرموده است.
هواى نفس عبارت از گرايش نفس امّاره ببدى است، آنچه مقتضاى سرشتش
مىباشد، يعنى پيروى از خوشيهاى زندگى تا بدان اندازه كه از حدود شريعت خارج شود؛ و
معناى «امل» چنان كه قبلا شرح داديم، آن آرزوهاى طولانى است كه انجام همه آنها
يقينا مقدور نيست. بنا بر اين پيروى هواى نفس و آرزوى طولانى سعادت به حساب
نمىآيد. سعادت كامل جز مشاهده حضرت حق و رسيدن بدرجات عالى رحمت ربوبى، و تقرّب
يافتن در پيشگاه خداوند، چيز ديگرى نيست. با روشن شدن اين حقيقت، پيروى از نفس
امّاره در خواستههاى دنيويش، و فرو رفتن در خوشيهاى از بين رونده قوىترين وسيله
هلاكت و نيرومندترين بازدارنده انسان از مقصد حق است و او را از پيمودن راه خداوند
باز
[1] سوره نازعات (79) آيه (37): آن كه سركشى نمود و زندگى دنيوى را
برگزيد دوزخ جايگاه اوست و هر كس از حضور در پيشگاه پروردگارش بترسد و از هواى نفس
دورى جست بهشت منزلگاه اوست.