حقوق من هم بر شما چنين است: به بيعتى كه با من كرده‌ايد وفادار باشيد؛ در حضور و در غياب يكسان مرا نصيحت كنيد [يعنى نسبت به من در حضور و غياب يكرنگ باشيد و آنچه را فراروى من مى‌گوييد، در غياب من بگوييد، اگر راهنمايى و همفكرى است بايد يكسان باشد. هرگاه شما را به كارى فرا خوانم اجابت كنيد؛ هنگامى كه به شما دستورى مى‌دهم فرمان بريد و اطاعت كنيد.»

[شرح‌] (7875- 7834)

بنا بر روايتى هنگامى كه امام (ع) از پيكار با خوارج فراغت حاصل كرد، در همان محل نهروان بپاخاست و اين خطبه را ايراد فرمود. پس از ستايش و ثناى پروردگار خطاب به سربازان فرمود: حال كه خداوند متعال، چنين نيكو شما را يارى كرد و به پيروزى رساند، بدون فوت وقت متوجّه دشمنان شام شويد در پاسخ حضرت عرض كردند: تيرهاى ما تمام شده و شمشيرهاى ما كند گرديده است. ما را به كوفه برگردان، تا آرايش نظامى خود را سامان بخشيم و افرادمان را بازسازى كنيم، شايد كه امير مؤمنان (ع) بر تعداد ما، به اندازه‌اى كه در اين نبرد به شهادت رسيده‌اند، اضافه كند، تا از نيروى افراد تازه نفس كمك بگيريم.

حضرت در پاسخ به پيشنهاد سپاهيان اين آيه شريفه قرآن را تلاوت كرد:

يا قَوْمِ ادْخُلُوا الْأَرْضَ الْمُقَدَّسَةَ الَّتِي كَتَبَ اللَّهُ لَكُمْ وَ لا تَرْتَدُّوا عَلى‌ أَدْبارِكُمْ‌ [1] سپاهيان، با شنيدن اين سخن بر خلاف نظر حضرت بهانه آورند و استدلال كردند كه سرماى سختى است و نمى‌توان به جنگ ادامه داد. امام (ع) فرمود! واى بر شما اگر هوا براى شما سرد است براى دشمنان شما نيز سرد است، سپس حضرت، آيه‌اى كه گفته موسى (ع) را براى فرار از پيكار با دشمن نقل مى‌كند:

قالُوا يا مُوسى‌ إِنَّ فِيها قَوْماً جَبَّارِينَ‌ [2]، تلاوت فرمود.

[2] سوره مائده (5) آيه (22): قوم موسى گفتند در آن سرزمين مقدس گروهى ستمگر هستند.