لوازم آن بودند شباهت
داشت، و بعضى در باره نام خدا اعتقاد الحادى داشتند و از حق عدول كرده و اسمهايى
كه براى خدا شنيده بودند تحريف مىكردند و يا از اسامى خدا مشتقّاتى را ساخته با
اندكى تفاوت و بر بتهاى خود مىگذاشتند چنان كه مثلا لات را از اللّه و عزّا را از
عزيز و منات را از منّان مشتق كرده بودند. اين عقيده ابن عبّاس در باره ملحدان
اسامى خداوند است. بعضى ديگر از مفسّران، ملحدان اسامى خدا را به دروغگويان اسماى
خدا تفسير كردهاند. بنا بر اين تفسير هر كس خدا را به نامى بنامد كه عقل آن را
نپذيرد و يا كتاب آسمانى به آن تكلّم نكرده باشد و يا اجازه شرعى بر چنين اسمى
نرسيده باشد ملحد در نامهاى خداست. بعضى ديگر به عنوان خدا به غير خدا توجه داشتند
مانند دهريّه و غيره از بتپرستان.
كلام امام
(ع) در اين فراز به صورت قضيّه مانعة الخلوّ به كار رفته است.
هنگامى كه
عنايت خداوند بعثت پيامبر (ص) را اقتضا كرد تا خلق را به راه حق هدايت و آنها را
از گمراهى پيشين خود به پيمودن راه مستقيم دلالت و به بركت نورانيّت حق متعال آنها
را از ظلمات جهل نجات داده و ارشاد كند، پيامبر بپاخاست تا با حكمت و موعظه حسنه و
با بهترين نوع و روش برهانى به راه حق دعوت كند.
پس خداوند به
روشنايى نور پيامبر (ص) زنگار دلهاى خلق را زدود و به وسيله حق و صدقى كه به
پيامبر عنايت كرد باطل شيطان را از ميان برد. بنا بر اين زبانهاى به ذكر خدا گويا،
چشمها به معرفت خدا روشن و دين خود را در دورترين بلاد عالم كامل و نعمت خود را به
وسيله پيامبر بر عموم بندگان تمام كرد. چنان كه خداوند فرموده است:
حُرِّمَتْ عَلَيْكُمُ الْمَيْتَةُ وَ الدَّمُ وَ لَحْمُ الْخِنْزِيرِ وَ ما
أُهِلَّ لِغَيْرِ اللَّهِ[1].
[1]
سوره مائده (5): آيه (3): امروز دين شما را كامل و نعمت خود بر شما را تمام و دين
اسلام را براى شما برگزيدم.