القائي ائمه (ع)" را انجام داده و از اين رهگذر به تعميق و گسترش مباحث و مسائل فقهي پرداخته اند. چنانكه در رابطه با پيدايش و گسترش همه فوعات و مسائل فقهي اين مسأله صادق است، در مورد پيدايش و گسترش عناوين و مسائل فقه حكومتي اسلام نيز صدق مي‌كند; از اين رو آياتي از قبيل (اني جاعلك للناس اماما)[2]، (النبي اولي بالمؤمنين من انفسهم)[1]، (لقد كان لكم في رسول الله اسوة حسنة)[4]، (ان يكون لهم الخيرة ...)[3] و آيات مشابه ديگر، اصل ولايت و حكومت عامه رسول خدا6 بر جامعه اسلامي را به گونه بسيار استوار و به دور از هر گونه ابهام بيان كرده و سنگپايه فقه سياسي و حكومتي را در بنيان ساختمان نظام فقهي اسلام كار گذاشته است .

به دنبال اين قبيل آيات، آيات مربوط به تشريع اصل امامت اوصياي پيامبر6 مانند (يا ايها الذين آمنوا اطيعوا الله و اطيعوا الرسول و اولي الامر منكم)[5] و (اليوم اكملت لكم دينكم و اتممت عليكم نعمتي و رضيت لكم الاسلام دينا)[6] و امثال اينها نازل شده و امامت و ولايت را از شخص پيامبراسلام به جانشينان ذي صلاحيت بعدي او كه همان ائمه معصومين از نسل خود او و علي بن ابي طالب هستند تعميم داده و ولايت و حكومت عامه را از حقوق و شؤون مسلم امام معصوم غير پيامبر قرار داده است . با اينكه ائمه معصومين در طول حيات خود مسلوب اليد گرديده و حق حكومت و ولايت آنان توسط افراد فاقد صلاحيت رهبري و ولايت غصب شده بود، با اين حال اين حق براي آنان همچنان محفوظ بوده است .

حضرت ولي عصر(عج) در دوران "غيبت صغري" مشكلات مردم را از طريق "نواب اربعه" حل و فصل مي‌فرمود و امت اسلام را در مسير حق رهبري مي‌كرد و وجوهات شرعي را گردآوري كرده و به مصارف لازم مي‌رسانيد. لكن در زمان غيبت كبري، فقهاي عادل و واجد شرايط را به عنوان "نايب عام" خود به مقام ولايت و حكومت به گونه نامتعين و عمومي نصب فرموده و شناسايي و گزينش آنها را بر عهده مسلمانان گذاشت .

---