اين روايت [ روايت بزنطي ] روايتي است صحيحه و راوي آن [ از بزنطي بدون واسطه ] "احمد بن محمد بن عيسي" است كه از افراد موثق و مورد اعتماد است، ولي در روايت صفوان و بزنطي [ روايت شش ] شخصي به نام "علي بن احمد بن اشيم" واسطه بين اين دو نفر و احمد بن محمد بن عيسي قرار گرفته كه شيخ وي را مجهول دانسته و برخي از علماي رجال نيز او را ضعيف [ در نقل روايت ] دانسته اند; اما همين كه احمد بن محمد بن عيسي از وي روايت نقل كرده، شايد دليل بر اين است كه به وي اعتماد داشته است .

نكته ديگري كه قابل توجه است اين است كه راوي هر دو روايت بزنطي است و كسي كه از وي روايت نقل شده [ مروي عنه ] امام رضا(ع) است و مضمون هر دو روايت نزديك به هم و تقريبا يكي است، و اينها دليل بر اين است كه احتمالا اين دو روايت يكي است و ابن اثيم نيز در زنجيره سند روايت دوم [ روايت شماره 7 ] بوده و محتملا به هنگام نقل از قلم افتاده است .

در هر صورت از اين دو روايت استفاده مي‌شود كه اختيار زمينهاي موات و زمينهايي كه با جنگ به تصرف مسلمانان درآمده به دست امام است ; و پيش از اين نيز گذشت كه انفال به طور كلي اعم از زمينهاي موات و زمينهايي كه صاحبانش آنجا را ترك گفته اند، كوهها و بيابانها و نيزارها و جنگل ها و... همه در اختيار امام است .

8 - در صحيحه عمر بن يزيد آمده است كه گفت : "شنيدم مردي از اهل جبل درباره زمينهاي مواتي كه مردمش آن را ترك نموده اند و شخصي آنها را تصرف كرده و آنجا را آباد و نهرهايش را لايروبي و خانه هايي بنا و درخت هاي خرما و ساير اشجار در آن نشانده، از امام صادق (ع) پرسش مي‌نمود، حضرت فرمود:

"اميرالمؤمنين (ع) مي‌فرمود: هر مؤمني زميني را آباد كند مال اوست و بايد ماليات آن را به امام بپردازد، و اين در شرايط صلح است، اما در آن هنگام كه قائم (ع) ظهور نمود، خود را آماده كند كه زمين را از وي باز پس گيرد."[1]

و روايات ديگري به همين مضمون در مورد غنايم و زمينها وارد شده است .

---