با توجه به اينكه ائمه دوازده گانه (ع) در نزد ما شيعه اماميه بر اساس نص و به خاطر دارا بودن شرايط امامت حقه همواره به عنوان امام شناخته مي‌شده اند، اين معني سبب گرديد كه به ويژه در فرهنگ ما(شيعه اماميه) لفظ "امام" فقط به آن بزرگواران منصرف شود به گونه اي كه گويا لفظ "امام" فقط براي آنان وضع شده و به ديگران اطلاق نمي شود.

اما لازم است چنانكه پيش از اين در محور اول به هنگام بحث از واژه امام گفتيم تأكيد شود كه لفظ "امام" براي هر جلو داري كه مورد پيروي ديگران واقع شود وضع گرديده است، چه امامت و جلوداري وي در نماز باشد چه در جهاد و چه در اعمال حج و چه در هر كار از كارهاي سياسي اجتماعي، و امامت وي چه بر حق باشد يا بر باطل .

در كتاب كافي روايتي از امام جعفر صادق (ع) آمده است بدين مضمون :

"ائمه در كتاب خداوند عزوجل ، دو دسته اند: يك دسته آنان كه خداوند تبارك و تعالي در رابطه با آنان مي‌فرمايد: (وجعلناهم ائمة يهدون بامرنا)[1] و آنان را قرار داديم اماماني كه مردم را بر اساس امر ما هدايت مي‌كنند. نه به امر مردم، اينان امر خدا را بر امر مردم و حكم خدا را بر حكم مردم مقدم مي‌شمارند. و درباره دسته ديگري مي‌فرمايد: (وجعلناهم ائمة يدعون الي النار)[2] آنان را پيشواياني قرار داديم كه مردم را به آتش دعوت مي‌كنند. اينان امر خويش را بر امر خدا و حكم خويش را بر حكم خدا مقدم مي‌دانند. و بر خلاف آنچه در كتاب خداوند عزوجل آمده، هواهاي نفساني خود را ملاك عمل قرار مي‌دهند."[3]

باز قرآن كريم درباره پيشوايان كفر لفظ "امام" را به كار برده است، آنجا كه مي‌فرمايد:

(فقاتلوا ائمة الكفر)[4] با پيشوايان كفر پيكار كنيد. در اين آيه لفظ "ائمة" كه جمع لفظ "امام" است براي پيشوايان كفر به كار برده شده است . نكته قابل ذكر ديگر اين كه لفظ "امام" منحصر به سلطان و رهبر كل و يا حاكم عموم مردم جامعه نيست، بلكه به هر پيشوايي كه قسمتي از امور جامعه را نيز به دست داشته باشد امام گفته مي‌شود.

امام صادق (ع) به هنگام بازگشت از صحراي عرفات از استر خويش به زمين افتاد، در آن هنگام اسماعيل بن علي كه در آن سال از طرف خليفه وقت اميرالحاج بوده (براي احترام به آن حضرت) در كنار وي توقف نمود، حضرت به او فرمود:

---