نام کتاب : مباني فقهي حكومت اسلامي نویسنده : منتظري، حسينعلي جلد : 1 صفحه : 169
خلاصه كلام
تا اينجا نه آيه خوانده شد كه از مجموع آنها ولايت (به مفهوم حكومت) براي
پيامبراكرم 6، ائمه معصومين (ع) و برخي از پيامبران گذشته استفاده ميشد; با
توجه به اين آيات و روايتهاي متواتري كه در اين زمينه هست اين نوع ولايت براي
پيامبراكرم 6 و ساير ائمه معصومين (ع) ثابت و حتمي است و ذات پاك
رسول خدا6 همان گونه كه پيام آور از جانب خداوند و خاتم پيامبران بود فرمانروا
و حاكم و اولي به تصرف در امور مسلمين نيز بود; و همان گونه كه مردم موظف به
اطاعت از وي در اوامر ارشادي كه از جانب خداوند سبحان بيان ميفرمود بودند،
موظف به اطاعت از وي در اوامر مولوي و دستورات حكومتي وي نيز بودند،
چنانكه بيان آن به تفصيل گذشت .
و اما اخبار و روايات در اين كه ائمه معصومين (ع) مفترض الطاعه بوده و مخالفت
با آنان همانند مخالفت با خداوند تبارك و تعالي ميباشد، بسيار زياد است ; مانند
روايات معروف : مقبوله عمر بن حنظله، خبر ابي خديجه، و توقيع مبارك حضرت
حجت (ع) كه در ائمه معصومين (ع) ولايت فقيه و وجوب مراجعه به وي را با
جملاتي نظير "من او را حاكم شما قرار دادم" يا "من او را قاضي كردم" و يا اين كه
"آنان حجت من بر شما هستند" تعليل و تبيين فرموده اند; كه البته اينجا جاي بسي
بحث و گفتگوست . [در بخش پنجم كتاب اين روايات به تفصيل مورد بحث و
بررسي قرار خواهد گرفت .]
بيان چند نكته در رابطه با مفاهيم ولايت و امامت
در خاتمه اين بخش [با توجه به كاربرد وسيع مفاهيم ولايت و امامت در فرهنگ
اسلامي و نيز استفاده گسترده از آن در طول مباحث كتاب ] بجاست طي چند محور
مروري اجمالي بر مفاهيم اين دو واژه و نيز تقسيم بنديهاي مختلف آن داشته باشيم،
البته بحث تفصيلي اين مباحث را بايد در جاهاي ديگر جستجو كرد.
1 - معناي امام از نظر اهل لغت
ما پيش از اين به تفصيل نظر اهل لغت را درباره كلمه ولايت و معني و مفهوم آن
بيان كرديم و گفتيم كه : حقيقت معناي ولايت به سرپرستي و تصرف و تدبير امور
بازگشت مينمايد، و گفتيم كه : لفظ "والي" كه به معني حاكم و امير است نيز از همين
ريشه مشتق شده است و اكنون در ادامه آن به بررسي كلمه "امام" از نظر اهل لغت
ميپردازيم :
مفردات راغب درباره كلمه "امام" مينويسد: "امام كسي يا چيزي است كه مورد
پيروي واقع شود، انسان باشد - كه به گفتار و كردار وي اقتدا شود - و يا كتاب و يا
نام کتاب : مباني فقهي حكومت اسلامي نویسنده : منتظري، حسينعلي جلد : 1 صفحه : 169