نام کتاب : مباني فقهي حكومت اسلامي نویسنده : منتظري، حسينعلي جلد : 1 صفحه : 161
اما از طرق اصحاب ما شيعه اماميه روايات "مستفيضه"[1] اي نقل شده كه بيان
ميدارد مراد از "اولي الامر" در آيه شريفه فقط دوازده امام معصوم از اهل بيت
پيامبر6 است .
از جمله آن روايات اين روايت است :
كافي به سند خويش از بريد عجلي از امام محمد باقر(ع) روايت نموده كه آن
حضرت در تفسير اولي الامر فرمود: "آيه شريفه تنها ما را مورد نظر داشته است،
خداوند سبحان همه مؤمنان تا روز قيامت را مأمور نموده كه تنها از ما پيروي و
اطاعت داشته باشند."[2]
ولي در توضيح اين روايت بايد گفت : بدون شك از نظر ما ائمه معصومين (ع)
پس از پيامبراكرم 6 براساس تصريح آن حضرت و به آن جهت كه از ساير مردم
افضل و برتر بودند، مستحق امامت و رهبري بوده و مصاديق بارز آيه شريفه فوق و
قدر متيقن اولي الامر هستند، و بيعت و اطاعت آنان بر امت واجب و لازم است، اما
آنچه در اخبار و روايات از قول ائمه معصومين (ع) وارد شده كه "تنها ما مصاديق
اولي الامر هستيم" شايد مراد از آن "حصر اضافي" است در مقايسه با حاكمان جور و
ستم كه در آن زمان به ناروا مقام خلافت را به عهده گرفته بودند، نه "حصر حقيقي ."[3]
ائمه (ع) خواسته اند بفهمانند كه امارت و ولايت حق آنان است و آنان كه به ناروا
متصدي خلافت و حكومت هستند اهليت چنين مسؤوليتي را ندارند، وگرنه اگر
كسي براساس حق شرعي، ولايت و حكومتي را به عهده گرفته باشد بدين گونه كه
[1] در علم درايه و حديث براي شناخت روايات از جهات مختلف تقسيم بنديهاي متفاوتي وجود دارد كه از آن جمله از جهت كيفيت متن و اعتبار سند به انواع زير تقسيم شده است : 1 - متواتر 2 - مستفيض 3 - عزيز 4 - منكر 5 - شاذ 6 - مشهور 7 - مقلوب 8 - معلق 9 - مضطرب 10 - مدرج 11 - منفرد، واحد. حديث مستفيض حديثي است كه راويهاي آن در هر طبقه بيش از سه نفر باشند ولي به سرحد تواتر نرسيده باشد، گاهي به اين گونه حديث مشهور نيز ميگويند. (مقرر)
[2] الكافي بسنده عن بريد العجلي عن ابي جعفر(ع) قال : ايانا عني خاصة، امر جميع المؤمنين الي يوم القيامة بطاعتنا. (اصول كافي، 276/1 كتاب الحجة، باب ان الامام (ع) يعرف الامام الذي من بعده، حديث 1)
[3] حصر در علم معاني بيان و علم اصول به دو گونه تقسيم شده است : حصر حقيقي و حصر اضافي . حصر حقيقي : تخصيص موصوفي است به صفتي و يا صفتي به موصوفي به گونه اي كه شامل ديگران نشود. حصر اضافي : تخصيص موصوف است به صفت و يا صفت به موصوف نه به طور حقيقي بلكه در مقايسه و نسبت به چيزهاي ديگر; در مورد فوق انحصار اولي الامر به ائمه معصومين (ع) به صورت حصر حقيقي و براي همه زمانها نيست كه ديگران اولي الامر نباشند، بلكه اولي الامر نسبت به ساير حكام جور فقط به آنان منحصر است . (مقرر)
نام کتاب : مباني فقهي حكومت اسلامي نویسنده : منتظري، حسينعلي جلد : 1 صفحه : 161