نام کتاب : مباني فقهي حكومت اسلامي نویسنده : منتظري، حسينعلي جلد : 1 صفحه : 113
نفي ولايت انسان بر انسان به مقتضاي اصل اولي
خداوند سبحان همه انسانها را آزاد آفريده است و همان گونه كه برخي از بزرگان
فرموده اند طبق اصل اولي [1] "لا ولاية لاحد علي احد" هيچ كس را بر ديگري
حاكميت و سرپرستي نبوده و حكم و دستور هيچ فرد بر ديگري ساري و نافذ
نيست .
تمام انسانها به حسب طبع و فطرت ذاتي خويش آزاد و مستقل آفريده شده اند و
براساس آن بر جان خويش و بر اموالي كه به وسيله انديشه و تلاش خود به دست
آورده اند مسلط ميباشند. پس هرگونه تصرف در شؤون زندگي و اموال مردم و
تحميل چيزي بر آنان ظلم و تجاوز نسبت به آنان محسوب ميشود.
البته اين معني مسلم است كه مردم به حسب استعداد و توانايي در عقل و علم و
فضايل و توان و اموال و... با يكديگر متفاوتند، اما هيچ يك از اينها موجب نمي شود
كه برخي افراد صرفا به خاطر دارا بودن اين امكانات و ويژگيها بر برخي ديگر تسلط
و حاكميت داشته و يا افراد ضعيف تر بدين جهت ملزم به تسليم شدن در مقابل
افراد قويتر باشند.
اميرالمؤمنين (ع) در نامه اي كه به فرزند خويش امام حسن (ع) مينويسند
ميفرمايند:
"فرزندم بنده ديگران مباش، خداوند تو را آزاد آفريده است ."[2]
و نيز در كلامي ديگر ميفرمايند:
"اي مردم همانا حضرت آدم (ع) برده و كنيز به دنيا نياورد، مردم همه آزاد آفريده
[1] اصل اولي يا به تعبير ديگر "سنگ بناي نخستين" يك اصل عملي و يك قاعده عقلي فقهي است كه هنگام بحث از هر مسأله كه حكم روشني براي آن هنوز در دست نيست به عنوان پايه و مبنا قرار ميگيرد. در مسأله ولايت و حاكميت، مرحوم شيخ انصاري در مكاسب ص 153 اصل "لا ولاية لاحد علي احده" را مبنا و اصل قرار داده آنگاه ولايت خداوند سبحان، پيامبراكرم 6، ائمه معصومين (ع) و ولايت فقيه را از آن استثناء نموده اند. (مقرر)
[2] و لا تكن عبد غيرك و قد جعلك الله حرا (نهج البلاغه، نامه 31، فيض 929، لح 401/).
نام کتاب : مباني فقهي حكومت اسلامي نویسنده : منتظري، حسينعلي جلد : 1 صفحه : 113