نام کتاب : درسهايي از نهج البلاغه نویسنده : منتظري، حسينعلي جلد : 1 صفحه : 95
ذاتش كار اين صفات را ميكند و يك ذات جانشين اين صفات است، و اسم اين را
"نيابت" گذاشتند يعني نايب شدن ذات از صفات . حاجي سبزواري در منظومه اين
دو قول اشاعره و معتزله را با اين شعر نقل ميكند:
"والاشعري بازدياد قائلة ____ و قال بالنيابة المعتزلة"[1]
اشاعره قائل هستند كه صفات خدا زائد بر ذات او و قديم اند، پس قدماء ثمانيه
قائل اند يك ذات و هفت صفت، ولي معتزله ذات خدا را نايب صفاتش ميدانند.
3- شيعه اماميه :
ما اماميه اين دو قول را قبول نداريم و معتقديم كه خداي تبارك و تعالي
موجودي است غيرمتناهي و بي پايان كه اين وجود بي پايان در عين حالي كه وجود
هست، علم و قدرت و حيات و اراده هم هست، و اين صفات زائد بر ذاتش نيست
بلكه عين ذاتش است . ذات حق به تنهايي و به بسيط بودنش همه اينهاست .
تبيين وحدت ذات و صفات خدا در فلسفه ملاصدرا
بر اين اساس است كه مرحوم صدرالمتألهين در فلسفه خود ميگويد:[2] اصلا
وجود و هستي در عين حال كه هستي است عين علم و حيات و قدرت و اراده
است و نيز عين سمع و بصر است، و هر موجودي به هر اندازه كه حظي از هستي
دارد به همان اندازه حظي از علم و قدرت و حيات و اراده دارد، و حتي سنگ را كه
ميگوييد جامد است و يك هستي ضعيف مادي دارد، در همان محدوده هستي
خود علم و قدرت و حيات و اراده هم دارد، و به همين علت است كه سنگريزه با
حضرت داود سخن گفت،[3] "ستون حنانه" ناله كرد و پيامبراكرم 6 صداي
[1] شرح منظومه سبزواري، باب غرر في ذكر اقوال المتكلمين، چاپ قديم، ص 161
[2] الحكمة المتعالية (الاسفار الاربعة)، ج 6، ص 133
[3] تفسير قمي (علي بن ابراهيم)، ج 2، ص 199; مجمع البيان، ج 8، ص 381; بحارالانوار، ج 14، ص 4
نام کتاب : درسهايي از نهج البلاغه نویسنده : منتظري، حسينعلي جلد : 1 صفحه : 95