برخي از اين طوايف را حضرت به قرار زير نام برده اند:

1 - "بين مشبه لله بخلقه"

(بعضي از آنها كساني بودند كه خداوند را به خلقش تشبيه مي‌كردند.)

مانند گروهي از بت پرستها كه خدا را به شكل دختر زيبا يا به شكل نور مي‌پنداشتند، در حالي كه خدا مجرد كامل است و فوق عالم ماديات مي‌باشد.

2 - "او ملحد في اسمه"

(و يا در اسماء خدا ملحد بودند.)

يعني اسمها و صفاتي را به خدا اطلاق مي‌كردند كه با ذات خدا سازگار نيست، و لذا ما در شرع داريم كه اسماء الله "توقيفي" است ; يعني اسمهاي خدا بايد فقط از ناحيه شرع برسد و موقوف به اجازه شرع است ; مثلا ما در همه روايات و آيات داريم كه صفت عالم و عليم بر خدا اطلاق شده، اما صفت عاقل بر خدا اطلاق نشده است، از جهت اين كه شايد از معناي عاقل بسا يك معناي انحرافي به ذهن مي‌آيد و آن اين كه فرد عاقل موجودي باشد كه بالذات داراي ادراك نيست بعد اين ادراك عارض بر ذاتش مي‌شود; پس اسمهاي خدا بايد از ناحيه شرع برسد.

3 - "او مشير الي غيره"

(و يا بعضي چيزهاي ديگري به جاي خدا پرستش مي‌كردند.)

يعني به غير خدا اشاره مي‌كردند; مثلا لات و منات و عزي را مي‌پرستيدند و مي‌گفتند: (ما نعبدهم الا ليقربونا الي الله)[1] ما اينها را نمي پرستيم مگر براي اين كه ما را به خدا نزديك سازند، يا مي‌گفتند: (هؤلاء شفعاؤنا عند الله)[2] اين بتها شفيعان ما در نزد خدا هستند. اينها به غير خدا اشاره مي‌كردند، اعم از اين كه خدا را قبول داشتند يا نه، و ظاهر شرك اين است كه خدا و غير خدا را قبول داشته اند و

---