بعد چون معصيت خدا را كرد خداي تبارك و تعالي به او گفت از اين باغ بيرون برو.[1]

البته ممكن است كسي اشكال كند كه چرا قرآن گفته است (اهبطوا) پايين برويد، جواب اين است كه پايين رفتن معنايش اين نيست كه از آسمان پايين بيايد، مثل آيه ديگري كه در قرآن هست : (اهبطوا مصرا)[2] خدا به بني اسرائيل دستور داد كه برويد پايين به طرف مصر. خود ما نيز مي‌گوييم كه مثلا برو پايين به فلان شهر مي‌رسي، پس پايين رفتن لازم نيست از آسمان باشد. در هر صورت يك قول اين است كه در همين دنيا يك باغ بوده است .

قول ديگر اين است كه اين جنت همان بهشت برين است كه همه اهل بهشت به آن خواهند رفت .

ظاهر كلام حضرت علي (ع) در اينجا چه بسا اين باشد كه محل سكونت آدم همان بهشت برين بوده است، براي اين كه حضرت فرمود: "فاغتره عدوه نفاسة عليه بدار المقام و مرافقة الابرار" شيطان فريب داد آدم را و به او بخل كرد به اين كه در خانه اقامتگاه است . خانه اقامتگاه همان "دار خلد" است و آن جايي است كه مؤمن هميشه در آن مي‌باشد و آن بهشت برين است، جايي كه نيكان در آن هستند.

باز مي‌فرمايد: "و وعده المرد الي جنته" خدا به حضرت آدم وعده داد كه او را دوباره به جنت برگرداند. ظاهر عبارت اين است كه آدم را به جايي كه در ابتدا بوده برگرداند و جايي كه حضرت آدم بعدا خواهد رفت بهشت قيامت خواهد بود.

نكته اي كه از روايات ائمه (ع) و نظريات فلاسفه مانند مرحوم صدرالمتألهين استفاده مي‌شود اين است كه بهشت و جهنم براي هر كسي "ارض قفر" است ; يعني

---