نام کتاب : درسهايي از نهج البلاغه نویسنده : منتظري، حسينعلي جلد : 1 صفحه : 240
"محيطا بحدودها و انتهائها"
(خداوند به حدود و انتهاي موجودات احاطه دارد.)
شايد مقصود از "حدودها" حدود مكاني باشد; مثلا موجودي دو متر عرض،
سه متر طول و يك متر عمق دارد، يك مقدار ظرفيت دارد. "انتهائها" يعني تا
چه وقت عمرش باقي است ; مثلا ما كي متولد ميشويم، چه وقت ميميريم و
مجموع سنوات زندگي ما چقدر است، به چه اجلي ميميريم و ... همه اينها را
خداوند از ازل ميدانسته است .
نحوه احاطه خداوند
احاطه خدا بر دو نوع است : احاطه به حسب قدرت و احاطه علمي . هر دو
احاطه ممكن است در اينجا مراد باشد. احاطه به حسب قدرت را تعبير به "قيوم"
هم ميكنند، خداوند "قيوم" است و ما "متقوم" به ذات حق هستيم ; يعني قدرت
خداوند احاطه بر قدرت و حتي خواست ما دارد، در قرآن شريف آمده است :
(و ما تشاؤن الا ان يشاء الله)[1] شما چيزي را نمي خواهيد مگر اين كه خدا بخواهد.
بعد ميفرمايد:
"عارفا بقرائنها و احنائها"
(خداوند شناسا و آشنا به نفوس و جوانب آنهاست .)
ابن ابي الحديد معتزلي درباره "بقرائنها و احنائها" ميگويد: "قرائن" جمع "قرونة"
ميباشد و "قرونة" يعني نفس خود شئ، و "احناء" هم جمع "حنو" به معني جانب
شئ است ; يعني خداوند به نفوس اشياء و به جوانب اشياء احاطه دارد، خدا
به جنبه هايي كه وابسته به شئ است احاطه دارد.[2]
[1] سوره انسان، آيه 30
[2] شرح ابن ابي الحديد، ج 1، ص 81
نام کتاب : درسهايي از نهج البلاغه نویسنده : منتظري، حسينعلي جلد : 1 صفحه : 240