(مسأله 424) اگر از روي سهو و فراموشي بعضي از طواف واجب را ترك كرد و پيش از خارج شدن از مطاف [1] و به هم خوردن موالات عرفي و حادث شدن منافيات طواف يادش آمد، مي‌تواند آن را تمام كند و طواف او صحيح است .

و اگر از مطاف به طور كلي خارج شده يا موالات عرفي آن به هم خورده است يا بعضي از منافيات طواف حادث شده ; مسأله چند صورت دارد:

اول : اينكه مقدار باقيمانده يك شوط يا كمتر باشد; در اين صورت پس از اينكه يادش آمد بايد باقيمانده را بجا آورد و طواف او صحيح است . و اگر خودش نمي تواند - مثل اينكه به وطن برگشته است - بايد براي همان باقيمانده نايب بگيرد.

دوم : اينكه مقدار باقيمانده بيشتر از يك شوط باشد ولي چهار شوط را تمام كرده باشد; اين صورت نيز بنابر اقوي مثل صورت اول است . ولي بنابر احتياط پس از تمام كردن طواف سابق همه طواف را نيز از سر گيرد; و اين احتياط تا ممكن است ترك نشود.

سوم : اينكه بيش از نصف طواف را بجا آورده باشد ولي چهار شوط را تمام نكرده باشد; در اين صورت پس از اينكه يادش آمد بنابر احتياط واجب طواف سابق را تمام كند و پس از نماز آن، دوباره طواف و نماز آن را از سر گيرد.

چهارم : اينكه كمتر از نصف طواف را بجا آورده باشد; در اين صورت بنابر مشهور و قاعده، طواف او باطل است ; ولي بنابر احتياط مانند صورت سوم عمل نمايد. و در همه اين صور اگر به وطن برگشته و برگشتن به مكه براي او مشقت دارد براي

---