آيت اللّه العظمى گلپايگانى قدّس سرّه در ترسيم شكل حكومت عنصر ولايت فقيه را به عنوان اصلى‌ترين نسخه نظام اسلامى معرفى مى‌كنند و در يك بررسى كلى با توجه به شيوه بيان مباحث ولايت فقها و مواضع فقهى- سياسى، با عنايت به طرح ضرورت تشكيل حكومت اسلامى، ماهيت و منشأ مشروعيت آن در عصر غيبت و جايگاه رهبرى در يك نظام اسلامى و ارتباط آن با مردم مى‌توان در انديشه‌هاى فقهى- سياسى وى به بررسى ولايت انتصابى فقيهان در نظام اسلامى و قلمرو حكومت پرداخت.

ولايت فقيه و اختيارات‌

ولايت فقيه يكى از مهمترين مفاهيم سياسى در فقه شيعه است كه حدود و ثغور جمهورى را در حكومت «جمهورى اسلامى» تعيين مى‌كند، ازاين‌رو به نظر مى‌رسد كه رابطه منطقى و تعاملى بين ولايت فقها و جمهورى اسلامى مهم‌ترين مسئله نظرى در ساحت انديشه سياسى در دو دهه اخير تاريخ ايران بوده باشد، ولايت برگرفته از ماده «ولى» است كه به معانى سلطنت، رهبرى و حكومت به كار مى‌رود اين واژه علاوه بر كاربرد لغوى، در حوزه‌هاى علوم اسلامى مانند، كلام، فلسفه، عرفان، نيز به كار مى‌رود، «ولايت» در باب‌هاى گوناگون فقه، مثل قصاص، وصايت، حجر و مكاسب از واژه‌هاى رايج‌