مسلمين را با توجه به شرايط رهبرى كه مشخص شده در قانون اسلامى و احكام شريعت است ادامه مى‌دهد، آيت اللّه العظمى گلپايگانى قدّس سرّه در طول دوران حيات فكرى و سياسى خويش در مقاطع مختلف و خاصى به بررسى شكل نظام سياسى اسلام پرداخته‌اند و با توجه به شرايط زمانى و مكانى، مصلحت و ضرورت مواضع خود را درباره شكل حكومت به ترتيب در اعلاميه‌ها، پيامها و كتابهاى امر به معروف و نهى از منكر، مسائل اجتماعى اسلام و مجمع المسائل الفقهيه و در رد شبهاتى كه نظام تشيع و روحانيت را ضد نظم و حكومت معرفى مى‌كرد، بيان نموده‌اند و سپس در طى سالهاى آغاز نهضت (كه تا حدودى به نفى شكل حكومتى حاكم و بيان بعضى از مشخصه‌هاى نظام اسلامى پرداخته‌اند) و قبل از آن در كتاب «الهداية الى من له الولاية» مبحث ولايت فقيه و بعدهم در دوره حكومت اسلامى و عاقبت در حمايت ايشان در نظام جمهورى اسلامى، شكل حكومتى مصوّب در قانون اساسى جمهورى اسلامى ايران را مورد توجه قرار مى‌دهند، البته درباره شكل حكومت از بيانات پس از پيروزى انقلاب اسلامى و نظرات ايشان مى‌توان در فهم نظريه نهايى وى بهر جست، چرا كه معظم له همواره در جهت تأييد انديشه‌هاى فقهى- سياسى گام برداشته و نظام اسلامى حاكم در ايران را تثبيت مى‌نمودند آيت اللّه كريمى جهرمى و صابرى همدانى چنين بيان‌